Ngày 26 tháng 9 năm 1983, lịch sử nhân loại suýt đổi sang trang tang tóc. Giữa cơn căng thẳng tột độ của Chiến tranh Lạnh, chỉ một cú nhấc điện thoại có thể biến cả hành tinh thành biển lửa. Và cũng chính trong đêm ấy, sự bình tĩnh của một sĩ quan cấp tá Liên Xô – Trung tá Stanislav Petrov – đã cứu lấy thế giới khỏi ngày tận thế hạt nhân.
Đêm báo động giả
Vào buổi trực ban hôm ấy, Stanislav Petrov, 44 tuổi, sĩ quan Phòng Không Liên Xô – ngồi trước màn hình của hệ thống vệ tinh cảnh báo sớm. Đây là hệ thống tối mật, được thiết kế để phát hiện ngay lập tức khi Hoa Kỳ phóng tên lửa hạt nhân. Đột nhiên, chuông báo động vang lên. Màn hình chớp sáng, hiển thị hình ảnh như thể nhiều đầu đạn hạt nhân đang lao về phía Liên Xô. Toàn bộ cơ chế phòng thủ đã sẵn sàng chuyển sang “phản công toàn diện.”
Theo quy trình, Petrov chỉ việc nhấc điện thoại, báo cáo cho thượng cấp, phần còn lại, những người quyền lực nhất ở Moscow sẽ quyết định. Và quyết định ấy chắc chắn chỉ có một: khai hỏa.
Khi đó, chỉ trong vòng 20 phút, tên lửa Mỹ, nếu thực sự tồn tại, sẽ chạm đất Liên Xô. Và chỉ vài phút sau đó, hàng chục ngàn đầu đạn hạt nhân Liên Xô sẽ bay ngược về Washington, New York, Los Angeles, cùng toàn bộ đồng minh Hoa Kỳ. Cái gọi là “ngày tận thế” sẽ không còn là một giả thuyết.
Quyết định của một con người
Trong giây phút sinh tử ấy, Petrov không nhấc điện thoại. Ông ngồi bất động, mồ hôi rịn ra, cảm giác như “ngồi trên chảo lửa.” Trực giác cho ông biết có điều gì đó không đúng. Người Mỹ, nếu muốn khai chiến, hẳn sẽ không chỉ phóng vài ba quả tên lửa lẻ loi. Một cuộc tấn công phủ đầu chắc chắn phải có quy mô khổng lồ.
Và ông đã đúng. Hệ thống cảnh báo sớm của Liên Xô khi ấy mắc sai lầm tai hại: ánh sáng mặt trời phản chiếu lên những tầng mây cao, đánh lừa vệ tinh thành tín hiệu phóng tên lửa. Một trục trặc kỹ thuật, đơn giản và ngớ ngẩn, nhưng đủ để đưa nhân loại sát bờ vực hủy diệt.
Căng thẳng của thời đại
Bối cảnh không thể nguy hiểm hơn. Trong hai năm trước đó, Hoa Kỳ liên tục tổ chức những chiến dịch khiêu khích: máy bay ném bom B-52 áp sát không phận Liên Xô rồi quay đầu vào phút cuối; tàu hải quân Mỹ rình rập sát lãnh thổ Nga. Mọi thứ như thể một cuộc chiến có thể bùng nổ bất cứ lúc nào.
Trong không khí ấy, bất cứ một tín hiệu sai lệch nào từ hệ thống máy móc cũng có thể được diễn dịch thành “đòn phủ đầu của đối phương.” Cả hai phe đều đặt ngón tay trên nút bấm hạt nhân, chỉ chờ giây phút định mệnh.
Phần thưởng cay đắng
Thế nhưng, sau khi đã cứu cả thế giới, Petrov không được vinh danh như một anh hùng. Trái lại, ông bị cấp trên khiển trách vì “không ghi chép nhật ký trực ban đầy đủ.” Một lý do nhỏ nhặt, nhưng phản ánh đúng bộ máy quan liêu của Liên Xô thời đó.
Năm sau, ông xin giải ngũ, sống ẩn dật tại ngoại ô Moscow, dựa vào đồng lương hưu ít ỏi. Năm 2017, Petrov qua đời trong âm thầm. Mãi đến tháng 9 cùng năm, tin tức này mới được công bố. Đến lúc ấy, nhiều người mới giật mình nhớ lại: con người im lặng này từng cứu cả nhân loại.
Ngày lịch sử song hành
Thật trớ trêu, cũng trong ngày 26 tháng 9 năm 1983, cách Moscow nửa vòng trái đất, Úc tràn ngập trong niềm vui chiến thắng. Thủ Tướng Bob Hawke nâng ly ăn mừng khi đội Australia II giành the America’s Cup chấm dứt 132 năm thống trị của Hoa Kỳ trong môn thể thao thuyền buồm.
Trong khi cả nước Úc reo hò, ít ai biết rằng thế giới suýt nữa đã bốc cháy chỉ vì một sai sót kỹ thuật và một quyết định của một con người rất đổi bình thường.
Sự kiện Stanislav Petrov nhắc nhở nhân loại rằng: đôi khi, hòa bình không được gìn giữ bởi những bản hiệp ước hoành tráng, mà bởi lương tri và bởi sự tỉnh táo của một cá nhân. Nếu đêm ấy ông Stanislav Petrov chỉ cần làm đúng theo “nguyên tắc quân sự,” thế giới hôm nay có lẽ chỉ còn là đống tro tàn. Nhưng câu chuyện ấy cũng để lại một nỗi lo sợ. Vũ khí hạt nhân vẫn còn đó, những nút bấm đỏ vẫn nằm trên bàn làm việc của những nhà lãnh đạo. Và ai dám bảo đảm rằng người nắm giữ quyền lực tuyệt đối kia sẽ đủ sáng suốt như Stanislav Petrov?
Thử hình dung, nếu nút bấm ấy lọt vào tay một lãnh đạo tâm thần không ổn định, với những cơn bốc đồng khó lường như lãnh tụ CS Bắc Hàn Kim Chính Ân; như Tổng thống Nga Vladimir Putin với máu phiêu lưu hiếu chiến, thì số phận nhân loại sẽ ra sao?
Một cái nhíu mày, một cơn giận dữ, một giấc mơ quyền lực – cũng có thể biến thành hàng triệu sinh mạng tan thành khói bụi. Trái đất vốn nhỏ bé, con người vốn mong manh, mà tương lai lại bị treo lơ lửng trên những ngón tay bất ổn.
Cái nút đỏ hạt nhân, thứ quyền lực tưởng chừng là bảo đảm an ninh, kỳ thực lại chính là bóng ma treo lơ lửng trên đầu nhân loại. Và khác với đêm 26 tháng 9 năm 1983, chúng ta chưa chắc may mắn có thêm một Stanislav Petrov thứ hai.
The post Stanislav Petrov và cái bóng ngày tận thế appeared first on Saigon Nhỏ.
