Với nhiều người trong chúng ta, hình ảnh một cô/chú hề – với nụ cười vẽ trên mặt, đôi giày quá khổ và bộ tóc giả rực rỡ – không phải một nguồn gây cười, mà là nguyên nhân tạo ra nỗi sợ hãi nghiêm trọng.
Nỗi sợ hãi này, coulrophobia, không phải là một hiện tượng mới mẻ hay đặc thù. Trên thực tế, hề trở thành một nhân vật chủ chốt trong thể loại kinh dị, xuất hiện trong nhiều tác phẩm, từ “It” của Stephen King cho đến vô số phim ảnh và truyện ngắn khác. Nhưng tại sao chúng ta lại thấy những nhân vật từng rất vui nhộn này lại kinh dị đến vậy?
Lịch sử lâu đời của những trò nghịch ngợm của người hề
Danh tiếng đáng lo ngại của những người hề tồn tại từ nhiều thế kỷ trước, rất lâu trước khi được gắn liền với rạp xiếc và tiệc sinh nhật. Nguồn gốc của hề bắt nguồn từ thời Trung Cổ, khi họ tồn tại như những người góp vui trong cung điện. Những tên hề này được trao quyền tự do phi thường để chế giễu và phê phán nhà vua hoặc hoàng hậu mà không sợ bị trừng phạt. Địa vị đặc biệt này đặt họ ra ngoài trật tự xã hội thông thường, khiến họ trở thành những kẻ ngoài cuộc không đáng tin cậy.
Vai trò của hề là những kẻ phá vỡ quy tắc, không phù hợp với cấu trúc cứng nhắc của xã hội, từ đó đặt nền móng cho danh tiếng của người hề hiện đại như một nhân vật khó đoán và tiềm ẩn nguy hiểm.
Sự phát triển này tiếp tục trong sân khấu Ý vào thế kỷ 16 với sự trỗi dậy của harlequin. Thường được miêu tả với mặt nạ đen và trang phục họa tiết kim cương, harlequin được biết đến là một kẻ lừa đảo thông minh và tinh quái. Tuy không hoàn toàn xấu xa, những nhân vật này thường mơ hồ về mặt đạo đức và những chiếc mặt nạ cùng trang phục kỳ lạ của họ tạo nên một bầu không khí bí ẩn và bất an.
Những người hề mà chúng ta biết ngày nay, với khuôn mặt trắng bệch đặc trưng và đôi môi đỏ tươi, trở nên phổ biến vào thế kỷ 19 thông qua rạp xiếc. Không giống như những người tiền nhiệm, các tên hề này chủ yếu là những nhân viên giải trí cho trẻ em và có tính cách vui vẻ, lành mạnh. Tuy nhiên, nghịch lý thay, lớp trang điểm đậm của họ lại tạo ra cảm giác “khó tin.”
Sự khó chịu này được giải thích bằng một khái niệm tâm lý đề cập đến cảm giác ghê tởm hoặc rùng rợn mà chúng ta trải qua khi gặp phải thứ gì đó trông gần giống với con người, nhưng cũng không hoàn toàn. Khuôn mặt được tô vẽ quá mức của một tên hề – với nụ cười khoa trương và đôi mắt mở to – hoàn toàn thuộc loại này. Nó trông như khuôn mặt người, nhưng biểu cảm thiếu tự nhiên, tĩnh tại khiến chúng ta tự hỏi những cảm xúc thật ẩn giấu bên dưới lớp hóa trang, không thể biết nụ cười đó là thật hay đang che giấu điều gì đó nham hiểm, tạo ra cảm giác ngờ vực đối với những ai nhìn vào.
Thêm vào đó, bản thân họ mặc nhiều màu sắc cũng gây bất an. Sự kết hợp giữa khuôn mặt trắng bệch và đôi môi đỏ tươi vô cảm gợi lên hình ảnh bệnh tật hoặc là cái chết, giống như một cái xác với đôi môi đẫm máu. Mối liên hệ nguyên thủy này khơi dậy nỗi sợ hãi tiềm thức mà khó ai có thể diễn tả thành lời.
Sức mạnh của văn hóa đại chúng
Mặc dù các yếu tố lịch sử và tâm lý góp phần tạo nên nỗi sợ hãi tiềm ẩn đối với những cô/chú hề, nhưng chính văn hóa đại chúng củng cố vị thế của họ như những nhân vật phản diện kinh dị mang tính biểu tượng. Bắt đầu từ những năm 1970, những tên hề không còn chỉ là những kẻ ngoài cuộc tinh quái, mà họ trở thành những “con quái vật.”
Tiểu thuyết “It” vào năm 1986 của Stephen King và các bộ phim chuyển thể sau đó trở thành những ví dụ có ảnh hưởng nhất. Câu chuyện giới thiệu với thế giới về Pennywise, một ác quỷ cổ xưa, có khả năng biến hình, chuyên săn lùng trẻ em, thường mang hình dạng một chú hề. Pennywise kết hợp nỗi sợ hãi kinh điển của những kẻ ngoài cuộc không đáng tin cậy với sự liên tưởng hiện đại hơn về những người hề với sự ngây thơ của trẻ nhỏ, tạo nên một nhân vật đáng sợ, độc đáo.
Các bộ phim khác như “Poltergeist” (1982) và “Killer Klowns from Outer Space” (1988) càng làm tăng thêm nỗi sợ hãi này. Hình tượng một món đồ chơi hoặc nghệ sĩ giải trí tưởng chừng vô hại bỗng chốc trở thành một thế lực đen tối trở thành một chủ đề phổ biến. Bằng cách liên kết hình ảnh chú hề đầy màu sắc, vui tươi với bạo lực và khủng bố, những câu chuyện này tạo ra một nguyên mẫu mới đầy sức mạnh: tên hề như một kẻ săn mồi.
Ngày nay, nỗi sợ hề phổ biến hơn bao giờ hết. Đó là sự kết hợp giữa bản năng lâu đời của chúng ta là không tin tưởng vào những điều chưa biết, nỗi bất an về mặt tâm lý và hàng thập kỷ kể chuyện đầy sức mạnh, đủ để biến một hình tượng vui nhộn thành một trong những nỗi sợ hãi sâu sắc và lan rộng nhất của thế giới này.
The post Anh hề dễ thương, sao nhiều người sợ thế! appeared first on Saigon Nhỏ.
