Ngày 5 Tháng Mười, 2006, Baghdad chìm trong những tiếng xôn xao thầm lặng. Tại tòa án trung tâm, Saddam Hussein đứng trước các thẩm phán, ánh mắt kiên định nhưng căng thẳng. Ông ta, từng là Tổng thống Iraq suốt hơn hai thập kỷ, giờ đây đối mặt với cái kết định mệnh – tử hình vì vụ thảm sát Dujail năm 1982, nơi gần 150 người dân vô tội đã bị sát hại sau một âm mưu ám sát thất bại nhằm vào nhà độc tài.
Nhưng câu chuyện không chỉ là về ông ta; câu chuyện còn là về ba luật sư dũng cảm, những người đã hy sinh để bảo vệ quyền bào chữa, trong một đất nước nơi công lý đang bị vây hãm bởi nỗi sợ hãi và bạo lực.
Saddam Hussein sinh năm 1937 tại Al-Awja, gần Tikrit. Gia nhập Đảng Ba’ath khi còn thanh niên, Hussein nhanh chóng chứng tỏ mình là người mưu mô, tàn nhẫn.
Khi lên nắm quyền năm 1979, ông ta dùng sợ hãi để cai trị: tra tấn, ám sát, diệt chủng người Kurd, đàn áp Shiite và Sunni, sử dụng vũ khí hóa học trong chiến tranh Iran-Iraq, và đe dọa bất cứ ai chống lại. Dưới chế độ của ông, quyền lực tuyệt đối đồng nghĩa với cái chết cho bất kỳ ai không tuân lệnh.
Khi vụ án Dujail được đưa ra xét xử, Iraq vẫn còn đang chìm trong hỗn loạn sau khi Mỹ xâm lược năm 2003. Ba trong năm thẩm phán điều hành phiên tòa phải ẩn danh để đảm bảo an toàn.
Công tố viên chính cũng không được tiết lộ, mặc dù phần lớn phiên tòa được truyền hình trực tiếp.
Nhiều nhân chứng không dám xuất hiện vì sợ bị trả thù.
Bạo lực theo phe phái và các nhóm trung thành với Hussein vẫn hoành hành khắp đất nước. Baghdad, Mosul, Basra, Kirkuk – nơi nào cũng vang lên tiếng súng và tiếng kêu đau đớn.
Nhưng những nguy hiểm lớn nhất lại rình rập các luật sư bào chữa. Ba trong số họ đã bị ám sát trong quá trình xét xử. Người ta kể rằng, khi bước vào hành lang tòa, các luật sư luôn phải nhìn quanh, nép sát tường, vì mọi bóng người đều có thể là kẻ thù. Một luật sư từng kể lại: “Chúng tôi biết rằng bảo vệ một kẻ độc tài, nghe có vẻ phi lý, nhưng nếu không ai làm, công lý sẽ không tồn tại. Chúng tôi sợ, nhưng không thể rút lui.”
Phiên tòa nhiều lần bị gián đoạn. Hussein hung hãn, nhiều lần la hét, phủ nhận việc bị lật đổ, từ chối vào phòng xử, thậm chí tuyệt thực 19 ngày.
Các thẩm phán phải dùng mọi biện pháp để duy trì trật tự.
Trong những ngày đầu xét xử, khi Hussein đứng giữa phòng xử, hai tay giơ lên, ông nhìn thẳng vào các luật sư bào chữa, như muốn cảnh cáo: “Các người cũng không hơn gì tôi.” Nhưng họ vẫn kiên cường, nhẫn nại với áp lực khủng khiếp – áp lực từ một nhà độc tài, từ đe dọa mạng sống, và từ nỗi sợ bạo lực lan tràn khắp đất nước.
Khi phiên tòa tiến tới giai đoạn kết thúc, những thảm kịch đã xảy ra. Ba luật sư lần lượt bị sát hại. Thông tin lan truyền trong thầm lặng: ai đi cùng họ ngoài tòa cũng run rẩy. Một số đồng nghiệp không dám tham gia phiên tòa, từ chối bảo vệ bị cáo, vì biết rằng việc xuất hiện có thể là dấu chấm hết cho mạng sống. Nhưng ba người này – với lòng can đảm không gì lay chuyển – vẫn nhận nhiệm vụ, bất chấp cái chết đang rình rập. Họ trở thành những biểu tượng của công lý trong một xã hội mà luật pháp gần như tê liệt.
Cuối cùng, Hussein bị tuyên án tử hình. Ông ta kháng cáo, nhưng yêu cầu bị bác bỏ.
Bốn ngày sau, Hussein bị treo cổ trong một vụ hành quyết giữ bí mật tuyệt đối. Những hình ảnh cuối cùng cho thấy cảnh lính canh chế nhạo ông ta khi quàng dây thòng lọng, và một đoạn video rò rỉ sau đó đã khiến cả thế giới rùng mình. Sự kết thúc này, tuy bi thảm, lại mang đến một công lý tạm thời.
Nhưng Iraq, sau cái chết của Hussein, vẫn chìm trong hỗn loạn. Nhiều năm sau đó, bạo lực theo phe phái, các nhóm cực đoan như al-Qaeda và IS tiếp tục hoành hành. Baghdad, Basra, Mosul và Kirkuk trở thành những địa danh gắn liền với bạo lực và chết chóc. Mỗi tháng, hàng nghìn dân thường vẫn là nạn nhân của xung đột. Nền chính trị Iraq lúng túng, tham nhũng tràn lan, cơ sở hạ tầng suy tàn, và các cuộc bầu cử luôn gây tranh cãi.
Ngày nay, Iraq vẫn đang trên con đường phục hồi. Người dân nỗ lực tái thiết đất nước, xây dựng lại niềm tin và hòa bình, nhưng những vết thương do chế độ Hussein để lại vẫn hằn sâu: di sản của bạo lực, nỗi sợ hãi dai dẳng, và những mất mát không thể đo đếm. Ba luật sư đã hy sinh để bảo vệ công lý là minh chứng cho lòng dũng cảm trong bóng tối, cho thấy rằng ngay cả trong thời kỳ đen tối nhất, công lý vẫn tồn tại – dù trả giá bằng sinh mạng.
Saddam Hussein – nhà độc tài tàn nhẫn – và ba luật sư bị sát hại là hai mặt của cùng một câu chuyện: quyền lực tuyệt đối có thể gieo rắc kinh hoàng, nhưng lòng can đảm của con người vẫn có thể làm nên huyền thoại về công lý, dù phải trả giá bằng mạng sống. Iraq, từ đó đến nay, vẫn tìm kiếm công lý và hòa bình, học cách sống với ký ức đau thương và hy vọng vào một tương lai tốt đẹp hơn.
The post Ba luật sư bị sát hại trong bóng tối công lý appeared first on Saigon Nhỏ.
