Hàng loạt cửa hàng mặt tiền đại lộ và kiosk tại các chợ truyền thống tại các tỉnh/ thành từ Bắc vào Nam bỗng dưng “đóng cửa then cài” không rõ lý do.
Một số trường hợp vẫn mở cửa hoạt động nhưng treo lại biển không chấp nhận hình thức thanh toán chuyển khoản… Nghị định 70/2025/NĐ-CP (NĐ 70) tưởng chừng là cải cách và hiện đại hóa về thuế nhưng vô tình thành đòn giáng chí mạng vào những hộ kinh doanh nhỏ lẻ ngay thời điểm thị trường khủng hoảng, kinh tế khó khăn…
Từ cuối Tháng Năm, 2025 cho đến nay, hàng loạt thương hiệu nhỏ và gian hàng tại các đại lộ, trung tâm mua sắm cùng với kiot ở các chợ truyền thống như: Chợ Rồng (Nam Định), chợ Ninh Hiệp (Hà Nội), chợ Vinh (Nghệ An), chợ Đồng Hới (Quảng Bình), chợ Buôn Ma Thuột (Đak Lak), phố thời trang Lê Duẩn –Hùng Vương (Đà Nẵng), chợ An Đông (Sài Gòn)…đồng loạt đóng cửa, chưa hẹn ngày nào mở cửa trở lại.
Nguyên nhân được các tiểu thương, đặc biệt là các hộ kinh doanh nhỏ lẻ chia sẻ là do lo ngại trước bối cảnh chính sách và thị trường thay đổi chóng mặt. Cụ thể, từ ngày 1 tháng Sáu, theo NĐ 70, các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên sẽ không còn được áp dụng hình thức thuế khoán mà phải chuyển sang kê khai và nộp thuế dựa trên doanh thu thực tế. Mọi người buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử được tạo từ máy tính tiền kết nối trực tiếp với cơ quan thuế. Nhà cầm quyền CSVN cho rằng, quy định mới này nhằm thúc đẩy tăng cường minh bạch thuế và chống gian lận thương mại. Thêm vào đó, hiện nay lực lượng quản lý thị trường và cơ quan thuế của CSVN đang mở các đợt cao điểm kiểm tra hàng giả, hàng kém chất lượng.
Tuy nhiên, làn sóng đóng cửa cho thấy rằng, nhiều tiểu thương, hộ kinh doanh nhỏ lẻ tạm ngừng kinh doanh chủ yếu lo sợ bị người kiểm tra, xử phạt vì thiếu hóa đơn, chứng từ và nguồn gốc hàng hóa không rõ ràng. Mọi người chưa được cơ quan chức năng của CSVN hướng dẫn đầy đủ việc sử dụng các công cụ thương mại, quy trình trích xuất hóa đơn điện tử, các kê khai thuế cũng như hiểu rõ các quy định pháp lý mới, dẫn đến việc các tiểu thương tâm lý hoang mang và lúng túng. Cộng thêm áp lực giá thuê mặt bằng tăng cao, mô hình buôn bán truyền thống ngày càng ế ẩm, bị cạnh tranh khốc liệt từ các kênh bán hàng trực tuyến khiến nhiều tiểu thương không còn đủ khả năng duy trì hoạt động kinh doanh. Cuối cùng là khó khăn trong quá trình xử lý hàng tồn kho do thiếu cơ chế hỗ trợ từ cơ quan chức năng.
Hệ lụy không dừng ở đó. Việc các tiểu thương và hộ kinh doanh nhỏ lẻ đồng loạt đóng cửa ngưng hoạt động đã và đang gây ra những tác động nghiêm trọng đến nền kinh tế. Bởi lẽ, chợ truyền thống là nơi giao thương chủ yếu của tầng lớp thu nhập thấp. Khi các chợ đóng cửa, người dân mất đi nơi mua sắm quen thuộc, dẫn đến lượng hàng hóa tiêu thụ giảm và ảnh hưởng luôn đến quá trình trao đổi cung –cầu trên thị trường. Đơn cử, tại một số chợ ở Sài Gòn và Buôn Mê Thuột, sau khi tiểu thương đóng kiot vì lo kiểm tra, lượng khách hàng đến chợ mua sắm giảm mạnh, giá thực phẩm thiết yếu lại tăng do thiếu nguồn cung.
Chợ cũng là nơi tạo việc làm cho hàng triệu lao động, việc hàng loạt kiot đóng cửa sẽ khiến số lao động này mất việc làm, mất nguồn thu nhập, gây bất ổ an sinh xã hội.
Một tiểu thương ở chợ An Đông chia sẻ: “Nếu phải đóng quầy do không kịp xoay sở máy tính tiền, cả nhà 3 người sẽ không còn gì để sống. Không buôn bán là đói”.
Nhà nước kỳ vọng tăng thu thuế nhờ áp dụng công nghệ và quản lý thuế theo doanh thu thực tế, nhưng khi tiểu thương đóng cửa hoặc chuyển sang hình thức kinh doanh chui thì kết quả sẽ ngược lại, nhà nước sẽ thất thu ngân sách.
Một nghịch lý đáng chú ý là, trong khi nhà nước đang truy thu thuế từng đồng đối với hộ kinh doanh nhỏ lẻ thì những doanh nghiệp lớn vẫn được khấu trừ hàng tỷ đồng chi phí không nằm trong mục doanh thu, đây là những khe hở để lách thuế. Sự bất công giàu-nghèo dẫn đến bất mãn xã hội, người dân mất niềm tin vào chính sách. Cho nên dẫn đến hiện tượng, nhiều tiểu thương âm thầm phản kháng bằng cách né tránh kiểm tra của cơ quan thuế và lực lượng thị trường, từ chối thanh toán chuyển khoản…một hình thức bất tín nhiệm với Nhà Nước, kéo lùi tiến trình số hóa của Chính Phủ.
Dĩ nhiên là Nhà Nước chủ trương hiện đại hóa quản lý thuế, tăng tính minh bạch, đảm bảo mọi cá nhân kinh doanh đều có nghĩa vụ đóng thuế, điều này là hoàn toàn đúng. Bởi từ thực tế nhiều doanh nghiệp, hộ kinh doanh lớn lâu nay vẫn thường trốn thuế bằng cách không lập hóa đơn, không lưu sổ sách. Ví dụ, nhiều doanh nghiệp có thể lập báo cáo hoạt động kinh doanh thua lỗ từ mười đến mười một tháng và chỉ báo cáo từ một đến hai tháng có lãi để vừa trốn thuế vừa lách điều luật phá sản.
Người dân không phản đối thuế, chỉ phản đối cách làm máy móc và áp đặt. Người dân cần thời gian để thích ứng. Việc thanh tóa chuyển khoản sẽ giúp minh bạch hóa doanh thu nhưng không tránh khỏi nhiều trường hợp lo ngại bị truy thu thuế, nhiều việc giao dịch bị cơ quan thuế giám sát kỹ lưỡng.
Một số cửa hàng, quán xá quyết định chỉ nhận thanh toán tiền mặt để tránh bị theo dõi doanh thu thực tế, tạo ra làn sóng tranh cãi trên mạng xã hội và bên ngoài thực tế đời sống. Việc làm này gây rất nhiều phiền toái đối với khách hàng, đi ngược với sự phát triển của thời đại, vi phạm pháp luật.
Ở đây cần nói thêm, trước ngày 1 tháng Sáu, các hộ kinh doanh nhỏ lẻ thường nộp các khoản thuế ước tính do chi cục thuế địa phương ấn định, không cần hóa đơn, không cần sổ sách gọi chung là thuế khoán. Đặc điểm của thuế khoán là dễ tính toán, ít kiểm tra nên đôi khi hộ kinh doanh khai thu nhập thấp, khai không đúng doanh thu thực tế.
Nhưng từ khi NĐ 70 bắt đầu có hiệu lực, bằng phương thức thanh toán chuyển khoản, cơ quan thuế giám sát nên dễ phát hiện hộ khai gian, khai thiếu. Những hộ kinh doanh có doanh thu trên một tỷ đồng/năm bắt buộc phải nội thuế theo doanh thu thực tế, có thể gồm: thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân. Những cá nhân nộp thuế chậm hoặc khai sai sẽ phải đóng thêm khoản tiền phạt.
Chính sách thuế mới khiến cho nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ phải thuê kế tóan hoặc mua phần mềm về tự tính toán sổ sách thuế. Bị tăng thuế, tức kéo theo giảm thu nhập và nguy cơ bị kiểm tra thuế đột xuất nếu có sai sót, rất mất thời gian, ảnh hưởng hoạt động kinh doanh, đặc biệt đối với những người có trình độ hạn chế về kế toán rất dễ bị vi phạm vì lỗi vô ý.
Do đó mới có hiện tượng để đối phó với cơ quan chức năng, các hộ kinh doanh nhỏ lẻ hoặc tiểu thương tại các chợ thường từ chối khách hàng thanh toán chuyển khoản hoặc đối với trường hợp thanh toán chuyển khoản thường bị yêu cầu ghi nội dung mơ hồ như: chuyển tiền, mượn tiền, trả nợ…Cách làm này tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý và thiệt hại lâu dài cho cả người mua lẫn người bán.
NĐ 70 cũng lộ nhiều khe hở và điểm chưa rõ ràng, đơn cử: hiện chưa thể giám sát hoàn toàn các giao dịch tiền mặt nên các hộ kinh doanh rất dễ lách luật. Nghị định chưa định nghĩa rõ ràng như thế nào là doanh thu thực tế: Đặt trường hợp người thân quen gửi tiền hoặc trả nợ qua tài khoản có bị gọi là doanh thu kinh doanh hay không? Cuối cùng, nghị định cũng chưa rõ ràng trong phân biệt đặc thù hàng hóa, ví dụ hộ kinh doanh nhỏ lẻ, thu nhập thấp nhưng doanh thu lớn do mặt hàng là điện thoại, tivi… ngược với hộ thu lợi nhuận lớn –doanh thu nhỏ do kinh doanh lĩnh vực dịch vụ sapa, làm đẹp…
NĐ 70 tựu trung là chích sách thu thuế theo hàng ngang, cào bằng, ai sống được thì sống, ai chết thì tự chịu. Nhiều luật sư chia sẻ, nếu cơ quan chức năng của CSVN áp dụng máy móc thì có nguy cơ thu sai, thu oan, hoặc cán bộ thuế lạm quyền truy xét, lợi dụng để gây khó dễ. Trong khi nhiều doanh nghiệp, tập đoàn được nhận nhiều ưu đãi về thuế thì những hộ kinh doanh nhỏ lẻ, tiểu thương, người bán vỉa hè… bị siết chặt chính sách, bị truy thu từng đồng cắt và thậm chí nếu có sai sót nhỏ trong việc đóng thuế sẽ bị phạt, truy thu hoặc đóng cửa. Trái với tinh thần cải cách, phải chăng đây là một chính sách vơ vét?
Một chính sách cần sửa đổi kịp thời, bởi thực tế đang diễn ra là siết chặt hầu bao của người nghèo, trong khi nới lỏng miếng ăn của kẻ giàu. Một chính sách đúng đắn phải được xây dựng phù hợp với thực tiễn và lòng dân chứ không phải có từ sức mạnh răn đe và trừng phạt. Chớ đẩy dân vào đường cùng.
The post CSVN đang đẩy dân vào đường cùng appeared first on Saigon Nhỏ.
