Tại sao chúng ta lại gọi những bộ phim ăn khách là ‘bom tấn’? Đó là một thuật ngữ ăn sâu vào văn hóa truyền thông đến nỗi khó tưởng tượng được nó còn mang một ý nghĩa nào khác. Tuy nhiên, lịch sử của từ này bùng nổ hơn nhiều – và cũng không kém phần đen tối – so với cách sử dụng trong điện ảnh hiện đại. Thuật ngữ này bắt nguồn từ thời kỳ xung đột toàn cầu, chứ không phải giải trí.
Những bom tấn ban đầu không phải là phim ảnh mà là vũ khí có sức hủy diệt khủng khiếp. Đây là những quả bom trên không khổng lồ, thường nặng 4,000 pound hoặc hơn, được Không Quân Hoàng Gia Anh sử dụng trong Thế Chiến Thứ Hai. Biệt danh này xuất phát từ hiệu quả kinh hoàng của nó: Bom có khả năng phá hủy toàn bộ một khu phố chỉ bằng một cú nổ. Thuật ngữ này lần đầu tiên xuất hiện trên báo in trong số Tháng Mười Một năm 1942 của tạp chí TIME, đưa tin về một cuộc không kích của quân Đồng Minh vào Ý. Từ này nhanh chóng được ưa chuộng, trở thành một cách nói tắt rùng rợn để chỉ những quả bom mạnh mẽ và tàn khốc nhất của cuộc chiến.
Khi chiến tranh kết thúc và cuộc sống trở lại bình thường, thuật ngữ đó bắt đầu phát triển. Ý tưởng về một thứ gì “bùng nổ” hoặc có tác động lớn được sử dụng cho những mục đích khác. Nó không còn bị giới hạn nghiêm ngặt trong lĩnh vực vũ khí quân sự nữa. Từ này giờ đây được dùng để mô tả bất cứ thứ gì có hiệu ứng mạnh mẽ, thu hút sự chú ý. Sự thay đổi về mặt ngôn ngữ này là một bước ngoặt quan trọng trong hành trình từ thuật ngữ chỉ sự tàn phá thời chiến sang thành công trong điện ảnh.
Hollywood, vốn luôn thích cường điệu, nhanh chóng áp dụng thuật ngữ này. Đến những năm 1940, ngành công nghiệp điện ảnh bắt đầu sử dụng “bom tấn” để mô tả một tác phẩm táo bạo, gây tranh cãi hoặc đáng chú ý về quy mô, thay vì doanh thu phòng vé. Ví dụ, trong một bài đánh giá năm 1943, tạp chí TIME miêu tả bộ phim kinh dị chính trị “Mission to Moscow” là “bùng nổ như một bộ phim bom tấn,” nhấn mạnh bản chất gây tranh cãi và tác động văn hóa đáng kể của phim này.
Ý nghĩa của “bom tấn” tiếp tục thay đổi, cuối cùng gắn liền trực tiếp với thành tích tài chính của một bộ phim. Sự thay đổi này được củng cố vào giữa những năm 1950, một giai đoạn đầy thách thức đối với Hollywood. Sự trỗi dậy của truyền hình hút dần khán giả và các hãng phim cần tìm cách thu hút họ trở lại rạp chiếu. Điều này dẫn đến việc tập trung tạo ra những bộ phim hoành tráng, mang lại cảm giác như những sự kiện – những tác phẩm mà truyền hình không thể sánh kịp.
Trong thời kỳ này, nhà sản xuất Max E. Youngstein của United Artists đưa ra một định nghĩa cụ thể hơn, tuyên bố bom tấn là bất kỳ bộ phim nào thu về hơn $2 triệu. Đây là một khoản tiền đáng kể vào thời điểm đó và báo hiệu một bước chuyển rõ ràng sang việc định nghĩa thành công bằng doanh thu bán vé. Hãng phim còn đặt mục tiêu phát hành ít nhất một “bom tấn” mỗi tháng, chứng minh cho chiến lược tập trung vào những bộ phim kinh phí lớn, doanh thu cao để duy trì khả năng cạnh tranh.
Kỷ nguyên bom tấn mùa hè
Mặc dù Hollywood sử dụng thuật ngữ này trong nhiều năm, nhưng khái niệm bom tấn mùa hè hiện đại như chúng ta biết ngày nay được củng cố bởi một bộ phim: “Jaws” của Steven Spielberg. Ra mắt vào mùa hè năm 1975, “Jaws” trở thành một hiện tượng văn hóa. Chiến dịch tiếp thị rầm rộ, công chiếu rộng rãi tại các rạp chiếu và thành công phòng vé chưa từng có thay đổi căn bản cách thức sản xuất và bán phim. Đây là bộ phim đầu tiên thu về hơn $100 triệu ngay trong lần ra rạp đầu tiên, cho thấy việc phát hành vào mùa hè có thể mang lại nguồn doanh thu khổng lồ.
Sau thành công của “Jaws,” các hãng phim khác nhanh chóng sao chép công thức này. Cuối những năm 1970 và 1980 chứng kiến sự trỗi dậy của những bộ phim kinh phí lớn, ý tưởng độc đáo, được thiết kế để thống trị những tháng mùa hè. Những bộ phim như “Star Wars” (1977), “E.T. the Extra-Terrestrial (1982) và “Raiders of the Lost Ark” (1981) đều nối gót “Jaws” củng cố quan điểm cho rằng “bom tấn” là một bộ phim hành động hoành tráng được phát hành vào mùa hè và thu về một khoản tiền khổng lồ.
Ngày nay, không có ngưỡng tài chính cố định nào cho một bộ phim bom tấn. Trong khi một số người định nghĩa nó là một tác phẩm có doanh thu hơn $100 triệu, những người khác lại xem xét nó dựa trên kinh phí sản xuất. Nhìn chung, nó đề cập đến bất kỳ bộ phim thương mại nào đạt được thành công lớn về doanh thu phòng vé, bất kể thể loại hay mùa phim. Nó trở thành một thuật ngữ chung để chỉ một sự kiện điện ảnh lớn, một chuẩn mực văn hóa thu hút sự chú ý của công chúng và thống trị các cuộc trò chuyện trong và ngoài phòng chiếu, cũng như doanh thu bán vé.
Sự tiến hóa của thuật ngữ này cho thấy cách ngôn ngữ thích nghi và thay đổi theo thời gian, biến một từ chỉ sự hủy diệt trong chiến tranh thành một cách để diễn đạt sự thành công về mặt văn hóa và thương mại.
The post Cụm từ ‘phim bom tấn’ đến từ đâu? appeared first on Saigon Nhỏ.
