Đảo Christmas, một hòn đảo biệt lập nằm giữa Ấn Độ Dương, cách bờ biển phía Tây Úc khoảng 350 km, nổi tiếng không chỉ bởi vẻ đẹp hoang sơ mà còn bởi quần thể sinh vật độc đáo, đặc biệt là cua đỏ (Gecarcoidea natalis).
Với diện tích gần 135 km², đảo được bao quanh bởi các rạn san hô, bãi biển cát trắng và rừng mưa nhiệt đới nhỏ, tạo ra một hệ sinh thái đa dạng. Đây là nơi sinh sống của hàng triệu con cua đỏ, cùng với nhiều loài chim biển, động vật có vú nhỏ, và một số loài sinh vật biển đặc hữu.
Theo các nghiên cứu của Vườn Quốc Gia và các nhà khoa học, số cua đỏ trên đảo đã gia tăng đáng kể trong những thập niên gần đây. Vào đầu những năm 2000, ước tính có khoảng 55 triệu con cua đỏ trên đảo. Tuy nhiên, đến nay, số lượng này đã gần như tăng gấp đôi, đạt khoảng 100 triệu con. Đây là minh chứng rõ ràng về khả năng sinh sản mạnh mẽ và sự thích nghi tuyệt vời của loài này với môi trường hoang sơ của đảo.
Một trong những hiện tượng nổi bật và kỳ thú nhất trên Đảo Christmas chính là cuộc di cư hàng năm của cua đỏ. Mỗi năm, vào khoảng thời gian trăng khuyết cuối, hàng triệu con cua đỏ bắt đầu hành trình kéo dài từ rừng mưa nơi chúng trú ẩn xuống bãi biển để đẻ trứng. Thời điểm này được tính toán tỉ mỉ dựa vào mặt trăng và thủy triều, và hầu hết các con cua đều chọn lúc bình minh, khi thủy triều rút, để bảo đảm trứng tiếp xúc với nước biển ngay lập tức, giúp tăng khả năng sống sót cho thế hệ tiếp theo.
Quá trình sinh sản của cua đỏ là một chuỗi sự kiện hết sức tinh vi. Sau khi trứng được thả xuống biển, ấu trùng cua đỏ nở ngay khi tiếp xúc với nước. Chúng lập tức bị dòng hải lưu cuốn ra biển khơi.
Trong vòng tháng tiếp theo, ấu trùng trải qua nhiều giai đoạn phát triển, từ những sinh vật cực nhỏ dễ bị tổn thương đến những cua con sơ sinh dài khoảng 5 mm. Tuy nhiên, phần lớn không sống sót, bởi chúng là mồi của các loài cá lớn, bao gồm cá đuối và cá mập voi. Đây là một phần tất yếu của chuỗi thức ăn tự nhiên, giúp duy trì sự cân bằng sinh thái trên đảo.
Điều đáng chú ý là trên đường di cư, cua đỏ phải đối mặt với những mối đe dọa nhân tạo. Trong số đó, đáng kể nhất là loài kiến vàng xâm lược. Loài kiến hung hãn này có khả năng phun axit formic lên cơ thể cua, gây mất nước và tử vong. Trước khi có biện pháp kiểm soát, ước tính khoảng 60% số cua đỏ bị tiêu diệt do sự tấn công của loài kiến vàng, từ đầu những năm 2000 đến giữa những năm 2010.
Để giải quyết vấn đề này, các nhà khoa học đã ứng dụng phương pháp sinh học: đưa loài ong bắp cày vi mô từ Malaysia đến đảo để nhắm vào nguồn thức ăn ưa thích của loài kiến vàng, từ đó dần kiểm soát và tiêu diệt chúng. Giải pháp này đã mang lại hiệu quả rõ rệt, giúp bảo vệ sự sống còn của cua đỏ và duy trì cân bằng sinh thái trên đảo.
Ngoài cua đỏ, Đảo Christmas còn là nơi cư trú của nhiều loài chim biển như nhạn biển, hải âu, hải yến, cùng với các loài động vật có vú nhỏ như chuột nâu và thỏ hoang. Các loài sinh vật này tạo thành một hệ sinh thái phong phú, tương tác mật thiết với nhau, từ việc kiểm soát côn trùng, phân hủy chất thải đến việc hình thành mạng lưới thức ăn phức tạp. Trong khi đó, hệ thực vật của đảo bao gồm các loài cây rừng mưa nhiệt đới, dừa và cây bụi ven biển, cung cấp nơi trú ẩn và thức ăn cho cua đỏ và các sinh vật khác.
Cuộc di cư của cua đỏ không chỉ là một hiện tượng sinh học hấp dẫn mà còn tạo ra tác động văn hóa và du lịch.
Hàng năm, vào mùa di cư, đảo trở thành điểm thu hút các nhà sinh vật học, nhiếp ảnh gia và khách du lịch từ khắp nơi trên thế giới, muốn chứng kiến cảnh tượng hàng triệu con cua đỏ “biến rừng thành dòng sông đỏ,” tràn xuống bãi biển để thực hiện bản năng sinh tồn. Các Vườn Quốc gia đã thiết lập các lối đi bộ, cầu vượt và biển báo để bảo vệ cua đỏ khỏi sự va chạm với con người, đồng thời giáo dục khách tham quan về tầm quan trọng của bảo tồn đa dạng sinh học.
Một điểm đặc biệt khác là sự phụ thuộc của cua đỏ vào thủy triều và mặt trăng. Chu kỳ trăng khuyết cuối giúp chúng chọn thời điểm thủy triều rút, tạo điều kiện thuận lợi cho trứng tiếp xúc nước biển, nhưng cũng giảm thiểu nguy cơ bị săn mồi từ các loài cá lớn. Sự đồng bộ này phản ánh một quá trình tiến hóa tinh vi, nơi cua đỏ đã phát triển khả năng cảm nhận môi trường thiên nhiên và điều chỉnh hành vi sinh sản để tăng khả năng sống sót của thế hệ sau.
Bên cạnh đó, sự gia tăng số cua đỏ gần gấp đôi trong hai thập niên qua là minh chứng về khả năng phục hồi mạnh mẽ của loài này khi con người can thiệp đúng mức để kiểm soát các loài xâm lấn. Từ 55 triệu con đầu những năm 2000 lên khoảng 100 triệu hiện nay, cua đỏ không chỉ trở thành biểu tượng sinh thái của đảo, mà còn là hình mẫu về bảo tồn hiệu quả thông qua quản lý sinh học và giám sát môi trường.
Cuộc di cư hàng năm, cùng với những nỗ lực bảo vệ quần thể, đã tạo nên một bức tranh sinh thái sống động: hàng triệu sinh vật đỏ rực, hàng loạt loài thiên địch, cùng hệ sinh vật rừng mưa và biển cả, tương tác để duy trì sự cân bằng. Nó nhắc nhở con người về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường, đồng thời là minh chứng cho sức sống mãnh liệt của thiên nhiên, nơi loài vật nhỏ bé như cua đỏ cũng có thể ảnh hưởng đến toàn bộ hệ sinh thái nếu được bảo vệ và tôn trọng.
Trong bối cảnh hiện nay, Đảo Christmas trở thành một mô hình sinh thái độc đáo, nơi con người học được cách quan sát, can thiệp và bảo tồn mà không phá hủy tự nhiên. Từ cua đỏ, từ mặt trăng và thủy triều, đến kiến vàng và ong bắp cày vi mô, tất cả tạo nên một vòng tuần hoàn sinh học đặc sắc, đồng thời mang đến bài học quý giá về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.
The post Cuộc di cư kỳ thú của cua đỏ trên Đảo Christmas appeared first on Saigon Nhỏ.
