Ngày 1-2-1865, Phό đô đốc Pierre Paul Marie de la Grandiѐre (1807 – 1876) đặt tên cho 26 Sài Gὸn vốn trước đό chỉ được đάnh số thứ tự. Như Đường Phan Thanh Gián sau nầy trước đó thời Tây mới tới là Lộ 20. Đường Trần Hưng Đạo là Lộ 30.
Trἀi qua hơn 300 năm thương hải biến dâu tang điền, biền xanh hóa thành nương dâu, Saigon hiện cό hσn 1,500 con đường lớn, nhὀ.
Thời CS, bọn chúng đặt tên đường trùng lắp. Giao thông Sải Gòn rối như canh hẹ. Vì đứa nào nắm chánh quyền là đòi làm cha, muốn làm gì thì làm. Tên đường muốn giữ hay loại bỏ tên ai là tuỳ hỉ, vui buồn mưa nắng. Ngay đặt cả tên của khủng bố như Võ Thị Sáu. Hồi VNCH, Võ Thị Sáu là Đường Hiền Vương. tức Nguyễn Phúc Tần (chúa Hiền, 1648-1687); là người có công rất lớn trong việc khai khẩn Miền Nam. Nhưng Chúa Hiền vẫn bị CS kêu đi chỗ khác chơi!
(Vì CS rất thù ghét nhà Nguyễn do đã lột chức Tri huyện của Nguyễn Sính Sắc (cha của Nguyễn Sinh Cung tức Hồ Chí Minh,) vì nhậu say tra tấn dân đến chết).
Chỉ có Đường Mã Lộ CS không dám đụng tới vì sợ ngựa đá không còn cái răng mà ăn cháo (bào ngư) hay chăng?
Mà nhắc tới Đường Mã Lộ là tui buộc phải đề cập tới Chợ Tân Định trước. Vì hai cái đó, nó xà nẹo với nhau.
Chợ Tân Định là một trong 5 ngôi chợ xưa nhất tại Sài Gòn (Chợ Bến Thành, Chợ Tân Định, Chợ Bình Tây, Chợ An Đông, Chợ Bà Chiểu).
Khởi công năm 1926, năm Bính Dần, cùng năm chào đời của nhà Biên khảo Sơn Nam. Khai thị năm 1927, năm Đinh Mão. Năm sau 1928 năm Mậu Thìn, là năm chào đời của nhà văn, nhà báo Đoàn Hùng Việt, tức là Tía của tui. Như vậy tui phải kêu nhà biên khảo Sơn Nam và chợ Tân Định sanh năm 1926 bằng bác.
Sau chợ mới Bến Thành 13 năm, Thống đốc Nam kỳ Blanchard de la Brosse đã đến khai mạc lễ khai thị.
Theo Công Luận Báo ngày 25.7.1927 đưa tin: “Sớm mai ngày 26 Juillet vừa rồi lối 9 giờ sở đốc lý thành phố Saigon có bày cuộc lễ khai thị ở Tân-dinh. Thiên hạ đến coi đông như kiến, lính tráng khó bề dẹp được.
Giữa chợ treo cờ xí đủ màu coi đẹp lắm.
Các quan và sở đốc lý phải đến bày cuộc lễ nầy, đứng nơi trong đợi quan nguyên soái Nam-kỳ , chính giữa để một cái bàn có để rượu sâm-banh, mấy người nấu ăn đứng xung quanh coi ngộ lắm. Bước vô bên tay mặt một tấm vải giăng ra và một giàng (sic) máy chớp bóng.
Tám giờ đúng, một cái xe hơi đưa quan Nguyên-soái Nam kỳ, đến đậu trước chợ, gần hàng rào.
Quan Nguyên soái Nam-kỳ bước xuống bắt tay quan Đốc-lý [thị trưởng] thành phố Saigon, Lefebvre và ông Héraud hội trưởng hội đồng quản hạt, rồi bước thẳng vô chợ.
Kế quan đốc lý đọc một bài diễn văn tỏ ý cho trước là quan Nguyên-soái Nam-kỳ sau các chức việc biết rằng cái chợ nầy mà cất thành đây là nhờ sở đốc lý ham muốn mở mang hầu cho thành phố Saigon nầy có nhiều nơi tốt đẹp.
Bởi vậy sở đốc lý không dụ dự chúc (sic) nào mà xuất tiền cất chợ và cũng là nhờ quan Nguyên-soái Nam-kỳ dự vào nữa. Ông hội trưởng hội đồng quản hạt đã ở Saigon lâu rồi có thể biết những điều cần ích, nên muốn Saigon nầy đứng hàng ngũ cho xứng đáng ở cõi Viễn Đông nầy vậy.
Rốt hết quan đốc lý mời quan Nguyên soái Nam-kỳ dùng rượu và chúc cho thành Saigon nầy sung thạnh…”
Chợ Tân Định xưa là chợ nhà giàu vì bán đồ tươi ngon nên giá có cao hơn các chợ khác một chút. Trong Chợ Tân Định, sạp thịt, chỗ bán cá ở giữa. Xung quanh là sạp bán rau, củ, sạp bán giày dép. Sạp bán trái cây thì nằm ngay mặt tiền cổng chính.
Ai ngồi cố định trong chợ thì đóng tiền mỗi tháng. Ai ngồi quanh chợ phía ngoài thì đóng hoa chi, mỗi ngày một vé y như vé xe buýt. Mỗi sạp chỉ rộng chừng 1,5 mét, riêng những người bán vải thì tệ lắm phải mua 2 sạp. Gộp lại mới bày được hết các mẫu vải của mình.
Giờ Ban Quản Trị Chợ của CS rút chiều ngang mỗi sạp chỉ còn 1,2 mét. Diện tích chợ vẫn thế nhưng số sạp tăng lên để bọn chúng hốt thêm tiền.
Mặt tiền Chợ Tân Định số 336 đường Hai Bà Trưng. Tay trái chợ là đường Bà Lê Chân.
Bà Lê Chân là ai? Bà Lê Chân (20-43) là nữ tướng của Hai Bà Trưng thì đặt tên đường có dính với đường Hai Bà Trưng thì cũng có lý.
Tay phải chợ thời CS là đường Nguyễn Hữu Cầu. Nguyễn Hữu Cầu là ai? Nguyễn Hữu Cầu (1712 – 1751) là thủ lĩnh một cuộc khởi nghĩa nông dân Đàng Ngoài vào giữa thế kỷ 18.
Đường Nguyễn Hữu Cầu hồi thời VNCH là đường Trần Văn Thạch. Ông Trần Văn Thạch là ai? Tội gì mà bị CS đuổi nhà? Té ra ông Trấn Văn Thạch chỉ có cái tội là yêu nước khác với bọn Việt Minh.
Trần Văn Thạch (1905-1945) đậu tú tài Pháp hạng ưu ở Sài Gòn năm 1925, du học Pháp năm 1926. Tốt nghiệp cử nhân giáo khoa Văn chương Đại học Sorbone (Paris) ngày 2-11-1929.
Về nước đầu năm 1930, ông Trần Văn Thạch không làm quan cho Pháp, mà chỉ dạy tư thục, xuất bản và viết cho tờ “La Lutte” (Tranh đấu) bằng Tiếng Pháp.
Sau khi cướp được qhánh quyền tháng 8 năm 1945 VM bắt giết hết các nhà hoạt động chính trị, và ông Trần Văn Thạch bị giết ngày 23-10-1945 tại Bến Súc, Thủ Dầu Một.
Mà không phải chỉ riêng Trần Văn Thạch mà những nhà yêu nước khác như Nguyễn An Ninh Tạ Thu Thâu, Phan Văn Hùm đều cùng chung số phận.
Đường Trần Văn Thạch ngày xưa (đường Nguyễn Hữu Cầu ngày nay), có xe đẩy bán sâm bổ lượng và hủ tiếu, có rạp chiếu bóng Mô-đẹc. Sau 75, Chợ trời bán thuốc Tây ì xèo trên đường Nguyễn Hữu Cầu, kéo dài tới đường Trần Quang Khải. Sáng mang sạp ra bán, chiều lại dọn vô. Sau CS cho xây sạp che mái tôn rộng chừng 1 mét. Được một thời gian, thằng khác lên dẹp. Những sạp này bị đập đi để trả lại đường cho xe cộ.
Mặt sau chợ Tân Định là Đường Mã Lộ. Đường Mã Lộ ngang chừng 14m, dài chừng 120m, bắt đầu từ đường Nguyễn Hữu Cầu đến đường Bà Lê Chân.
Thời Phάp thuộc, đường này mang tên Lê Vᾰn Duyệt. Từ ngày 16-10-1955, chίnh quyền Đệ nhứt Cộng Hoà đổi là đường Mᾶ Lộ cho đến ngày nay.
Tại sao gọi là Mã Lộ? Vì hồi xưa lúc chưa có xe lam, xe xίch lô máy, xe ba gάc gắn máy Sachs, bà con minh chở hàng hόa toàn bằng xe ngựa. Sáng sớm từ ngoᾳi ô: Hόc Môn, Gὸ Vấp, Tân Bình… lóc cóc xe nhịp đầm khơi ngừng sau chợ để xuống hàng hoá. Nên đoᾳn đường này được gọi bằng cάi tên: Mã Lộ (đường cὐa ngựa).
Con đường Mã Lộ nghe không nên thơ chút nào nhưng là con đường tình sử của một người sa cơ thất thế là tui. Tù cải tạo ở Suối Máu được thả về, tui đi làm khu khuân vác và em bán hàng bông quê ở Hốc Môn .
Tỉnh yêu thời mất nước, cháo đâu nước cốt dừa, tép rang, hột vịt muối, rượu đế hột vịt lộn có nhau nên thơ hết biết. Vậy mà tui nỡ lòng nào mà ngựa phi đường xa, dong thuyền ra biển, dông luôn; bỏ em lại bên kia trời lận đận tới tận bây giờ?
Ôi em hai ơi, vì CS, chớ lòng “qua” nào có muốn phụ em đâu!
The post Đường Mã Lộ và chợ Tân Định appeared first on Saigon Nhỏ.
