Giáo dục là quốc sách. Sách giáo khoa là quốc khố, được nuôi bằng mồ hôi nước mắt của hàng triệu gia đình. Giờ đây, được đặt dưới Nghị Quyết 71-NQ/TW thay đổi toàn diện, một bước đột phá, một tin vui dành cho người dân vì được giảm gánh nặng tài chính. Tuy nhiên, đằng sau nó, ông Tô Lâm và Bộ Chính Trị CSVN đang biến nó thành quân bài chính trị.
Một trong những thông tin thu hút sự chú ý của dư luận Việt Nam vào những ngày cuối Tháng Tám vừa qua, chính là việc tổng bí thư Đảng CSVN thay mặt Bộ Chính Trị ký ban hành Nghị Quyết 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Điểm nhấn quan trọng nhất của nghị quyết này là nằm ở việc nhà cầm quyền CSVN tuyên bố sẽ áp dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất trên phạm vi cả nước, đồng thời đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho học sinh.
Với nhiều người dân, đây được coi là một tin vui bởi hàng chục triệu phụ huynh có thể giảm bớt gánh nặng mua sách hằng năm cho con em. Tuy nhiên, giới quan sát nhận ra ngay đây là một nước cờ chính trị mà Bộ Chính Trị CSVN và ông Tô Lâm tung ra trong bối cảnh Đại Hội Đảng XIV đang đến gần.
Để thấy rõ điều này, cần nhìn lại tiến trình của sách giáo khoa Việt Nam trong hơn mười năm qua. Tạm lấy điểm nhấn từ 2014 cho đến hiện tại, dựa theo Nghị Quyết 88 của Quốc Hội CSVN ban hành với chủ trương “một chương trình, nhiều bộ sách.” Nghĩa là học sinh tại Việt Nam thống nhất học chung chương trình giáo dục nhưng mỗi trường hoặc mỗi địa phương có thể dùng nhiều bộ sách khác nhau để giảng dạy. Mục tiêu ban đầu là chống độc quyền xuất bản, đa dạng, cạnh tranh và nâng cao chất lượng. Thế nhưng, từ thực tế chủ trương nay nhanh chóng dẫn tới hệ quả là gây loạn sách, loạn giá, thiếu đồng nhất và tạo điều kiện cho phe nhóm lợi ích trong biên soạn, xuất bản phát triển mạnh.
Với doanh thu hàng ngàn tỷ đồng mỗi năm từ sách, là mảnh đất màu mỡ cho các nhà xuất bản, doanh nghiệp in ấn và quan chức trong ngành giáo dục ra sức tranh giành lợi ích. Theo báo cáo tài chính năm 2022 của nhà xuất bản giáo dục Việt Nam, đơn vị gần như độc quyền in và phát hành sách giáo khoa, doanh thu ước tính đạt hơn 1,600 tỷ VND, trong đó phần lớn đến từ sách giáo khoa.
Tại Việt Nam, giá một bộ sách giáo khoa thường giao động từ mấy trăm ngàn cho đến một triệu đồng, chưa kể đây là mặt hàng người mua không có sự ngã giá. Rồi xong một năm học, các bậc phụ huynh thường phải mua sách mới cho con em chứ khó có thể tái sử dụng do chương trình học thay đổi. Đây là một sự lãng phí rất lớn về nguồn ngân sách, gánh nặng tài chính cho người dân, đặc biệt thuộc diện gia đình nghèo khó. Thậm chí, một số cuốn sách giáo khoa bị phê phán nặng nề về chất lượng, sai kiến thức, phải tái bản chỉnh sửa. Ví dụ, sách tiếng Việt lớp 1 bộ Cánh Diều năm 2020 gây tranh cãi dữ dội, buộc Bộ Giáo Dục phải đính chính, nhưng chi phí sách phụ huynh bỏ ra mua thì không ai hoàn lại. Đông đảo người dân Việt Nam cảm thấy bị tận thu, đằng sau những cuốn sách không hẳn là giáo dục mà là quyền lợi nhóm nên đâm ra bất mãn cơ chế.
Nghị Quyết 71 do ông Tô Lâm ký ban hành có nội dung xóa bỏ chủ trương “một chương trình, nhiều bộ sách,” nhưng sẽ khiến hàng loạt nhà xuất bản, doanh nghiệp in ấn mất nguồn lợi.
Việt Nam hiện có hơn 20 triệu học sinh, mỗi năm chi phí in ấn có thể lên tới hàng ngàn tỷ đồng, khi toàn bộ thị trường này được gom về tay Bộ Chính Trị, vậy cơ chế giám sát như thế nào? Lợi ích béo bở đổi chủ chứ không phải bị loại trừ, liệu có tránh khỏi tình trạng tham nhũng hay không? Trong một hệ thống mà tham nhũng len lỏi ở mọi lĩnh vực, hàng ngàn tỷ đồng từ ngân sách được đổ vào sách giáo khoa chắc chắn có những cuộc tranh giành ngầm, cùng với những màn đấu đá nội bộ không khoan nhượng.
Thống nhất một bộ sách, về mặt quản lý giúp đơn giản hóa ngành giáo dục, giảm chi phí, xoa dịu phần nào bất mãn xã hội, là một hình thức an sinh xã hội đáng được ghi nhận cần phải tập trung phát huy và hơn hết là giúp minh bạch nhiều vấn đề tồn đọng. Nghị Quyết 71 ra đời lúc này là động thái thể hiện sự cứng rắn với nhóm lợi ích, để thấy rằng, giáo dục cũng là chiến trường, nơi các phe đấu đá, phe nào thắng là nắm được một phần sức mạnh kinh tế, giáo dục và chính trị.
Cũng có không ít ý kiến của dư luận bày tỏ sự nghi ngờ về tính chân thật của Nghị Quyết 71 khi cho rằng, nếu nhà cầm quyền CSVN thực sự vì dân thì tại sao phải chờ đến năm 2030 mới triển khai? Sao không làm ngay, trong khi năng lực tài chính và khả năng hành chính hoàn toàn có thừa điều kiện.
Có rất nhiều lý do cho sự trì hoãn này. Thứ nhất, nhà cầm quyền đang ưu tiên cho những toan tính chính trị cho Đại Hội Đảng XIV; Thứ hai, nhà cầm quyền cần có lộ trình để chuẩn bị các khâu liên quan bao gồm cả việc thí điểm, thăm dò ý kiến của dư luận trước khi phát hành một bộ sách giáo khoa thống nhất; Thứ ba, phe cánh lợi ích nhóm đang phản ứng mạnh mẽ nên phải chờ giàn xếp.
Về phía người dân, thời gian chờ nhà cầm quyền CSVN thực hiện nghị quyết càng kéo dài thì nguy cơ thất hẹn lại càng cao. Người dân Việt đã quá quen thuộc với kiểu cam kết dài hạn nhưng ít khi thực hiện đúng hạn từ cán bộ cộng sản. Từ lộ trình miễn học phí bậc trung học đến cải cách tiền lương, miễn phí y tế toàn dân… cứ hẹn rồi lùi.
Miễn phí sách giáo khoa cho học sinh, nhà cầm quyền CSVN muốn phát đi thông điệp Đảng đang lắng nghe tiếng than thở của người dân, sẵn sàng làm tất cả vì lợi ích người dân. Còn đối với bản thân ông Tô Lâm, đây là mục tiêu dài hạn, tạo ấn tượng tầm nhìn chiến lược, khi cần có thể đẩy nhanh tiến độ, biến nó thành kỳ tích đột phá dưới thời lãnh đạo hiện tại. Ông đã đi một nước cờ chính trị khôn khéo khi đánh vào vấn đề an sinh xã hội liên quan đến hàng chục triệu người dân mà không phải mang tai tiếng thanh trừng phe phái như tiến hành công cuộc “đốt lò” chống quan tham.
Rõ ràng Nghị Quyết 71 không chỉ là một văn bản về giáo dục, mà còn là công cụ chính trị để CSVN củng cố vị thế. Ông Tô Lâm và Bộ Chính Trị đang sử dụng giáo dục để thực hiện bước đi chiến lược trong ván cờ quyền lực. Họ đã sử dụng thứ vũ khí liên quan đến hàng chục triệu dân trong cuộc đấu tranh chính trị ở thượng tầng. Ai thực sự được hưởng lợi từ bước đi này, người dân hay giới “chóp bu”CSVN?
The post Nghị Quyết 71: Sách giáo khoa thành quân bài chiến lược appeared first on Saigon Nhỏ.
