Phim ảnh thường không chỉ đơn thuần là giải trí, mà còn có thể trở thành chất xúc tác mạnh mẽ cho những thay đổi về văn hóa, xã hội và chính trị.
Những thay đổi này, đôi khi ngoài ý muốn, để lại tác động lâu dài đến xã hội, ảnh hưởng đến mọi thứ, từ chính sách công đến tâm lý tập thể. Từ những bom tấn đình đám đến những tác phẩm độc lập gây tranh cãi, dưới đây là một số bộ phim thay đổi thế giới theo những cách đáng ngạc nhiên.
Hiệu ứng ‘Jaws’ và tác động của nó đến động vật hoang dã
Kiệt tác năm 1975 của Steven Spielberg “Jaws” tạo ra một hiện tượng văn hóa và nỗi sợ hãi lan rộng, đôi khi phi lý, về cá mập. Mặc dù bộ phim được xem như một thành công vang dội về doanh thu phòng vé, nhưng nó gây ra hậu quả tàn khốc trong thế giới thực. Việc khắc họa cá mập như những con quái vật khát máu dẫn đến sự gia tăng mạnh mẽ của hoạt động đánh bắt cá mập để giải trí và thương mại.
Theo viện Smithsonian, quần thể cá mập lớn ngoài khơi bờ biển Bắc Mỹ giảm mạnh khoảng 50% trong những năm sau khi phim được phát hành. Bản thân Spielberg bày tỏ sự hối tiếc về “hiệu ứng Hàm Cá Mập” bất ngờ này, thừa nhận vai trò của phim trong việc tàn phá quần thể loài cá này.
‘The China Syndrome’ và cuộc tranh luận về năng lượng hạt nhân
Ra mắt ngày 16 Tháng Ba năm 1979, tác phẩm chính trị giật gân “The China Syndrome” mô tả một vụ nổ lò phản ứng gần như tan chảy tại một nhà máy điện hạt nhân, một cốt truyện trở nên kỳ lạ và mang tính tiên tri chỉ 12 ngày sau đó.
Vào ngày 28 Tháng Ba năm 1979, một lò phản ứng hạt nhân có thật trên đảo Three Mile ở Pennsylvania bị tan chảy một phần. Sự kiện này, tai nạn hạt nhân nghiêm trọng nhất trong lịch sử Hoa Kỳ, trùng khớp hoàn hảo với thời điểm phim được phát hành. Thời điểm này củng cố thêm sự ngờ vực của công chúng đối với năng lượng hạt nhân, khiến việc xây dựng các nhà máy điện hạt nhân mới ở Hoa Kỳ bị đình trệ trong hơn ba thập kỷ. Bộ phim, cùng với thảm họa ngoài đời thực, thay đổi quỹ đạo chính sách năng lượng của quốc gia.
‘Rosemary’s Baby’ và cơn hoảng sợ quỷ Satan
Tuyệt tác “Rosemary’s Baby” của Roman Polanski năm 1968 không chỉ phổ biến thể loại kinh dị lấy chủ đề Công Giáo, mà còn khắc họa một cách rùng rợn và cụ thể về Satan giáo trong nhận thức của công chúng. Dựa trên tiểu thuyết của Ira Levin, những khung cảnh sống động và các yếu tố nghi lễ của phim định hình nên hình ảnh mà nhiều người tin rằng các hoạt động của Satan giáo trông như thế nào.
Phiên bản Satan giáo trên màn ảnh này ảnh hưởng nặng nề đến “Cơn Hoảng Sợ Quỷ Satan” của những năm 1980, một cơn cuồng loạn đạo đức lan rộng khắp Hoa Kỳ và Anh Quốc, trong đó người ta bị cáo buộc tham gia vào các nghi lễ lạm dụng tràn lan.
Phiên tòa xét xử lạm dụng trẻ em tại McMartin Preschool, một thử thách kéo dài bảy năm với chi phí $15 triệu và kết thúc mà không có một bản án nào, là một ví dụ điển hình cho việc những câu chuyện hư cấu của Hollywood có thể bị nhầm lẫn với sự thật trong thế giới thực.
‘Silence of the Lambs’ và sự phát triển của phim truyền hình tội phạm
Nhiều người coi tác phẩm ra mắt vào năm 1991 “Silence of the Lambs” là một trong những phim có ảnh hưởng nhất trong 40 năm qua. Thành công của nó tạo ra một làn sóng phim điều tra cảnh sát và phim truyền hình tội phạm gay cấn, nhiều phim trong số đó có nhân vật nữ chính mạnh mẽ, phức tạp, một điều hiếm thấy vào thời điểm đó.
Các chương trình như “The X-Files” và nhiều phim khác lấy cảm hứng trực tiếp từ giọng điệu và sự năng động của nhân vật trong phim. Sự thay đổi này trong truyền hình và điện ảnh củng cố một quan điểm văn hóa về thực thi pháp luật, nơi các nhân vật chính hầu như luôn bắt được kẻ xấu. Tuy nhiên, sự phổ biến của thể loại truy tìm và vạch mặt tội phạm hư cấu này, như được chứng minh bởi các nghiên cứu về truyền thông và cảnh sát, cũng ảnh hưởng đến nhận thức của công chúng về hiệu quả của cảnh sát và, trong một số trường hợp, thái độ đối với sự tàn bạo của họ. Di sản của bộ phim là một “con dao hai lưỡi,” vừa truyền cảm hứng cho những câu chuyện mới hấp dẫn, vừa có khả năng làm sai lệch quan điểm của công chúng về hệ thống tư pháp.
‘Field of Dreams’ và việc công quỹ tài trợ cho các sân vận động
Câu nói kinh điển, “If you build it, they will come” (Nếu bạn xây nó lên, họ sẽ đến), trong bộ phim “Field of Dreams” vào năm 1989 mang ý nghĩa sâu sắc. Đáng tiếc là các chính quyền tiểu bang lại hiểu sai. Bộ phim khắc họa một cách lãng mạn nỗi nhớ bóng chày, khơi mào một làn sóng xây dựng ồ ạt bằng tiền thuế của người dân.
Bắt đầu từ việc xây dựng Oriole Park tại Camden Yards năm 1992, hơn 25 sân vận động mới được xây dựng với $9 tỷ tiền công quỹ. Mặc dù các dự án này thường được chào bán cho công chúng như một sự trở lại với thời kỳ giản dị hơn, tập trung hơn vào cộng đồng, nhưng lại hiếm khi thành hiện thực. Trên thực tế, tiền công quỹ và cảm xúc hoài niệm thường bị biến thành lợi nhuận tư nhân cho các chủ sở hữu đội bóng, khi những sân vận động được trợ cấp bởi người dân này không tạo ra đủ doanh thu để bù đắp cho khoản đầu tư công khổng lồ.
‘Victim’ và việc phi hình sự hóa đồng tính luyến ái
Năm 1961, khi đồng tính luyến ái vẫn còn là một tội hình sự ở Vương quốc Anh, bộ phim kinh dị “Victim” tạo nên bước đột phá.
Bộ phim xoay quanh một luật sư thành đạt, kín tiếng, người lên tiếng chống lại những kẻ tống tiền nhắm vào nam giới đồng tính. Bất chấp những tranh cãi và nguy cơ mất việc cho nam diễn viên chính Dirk Bogarde, tác phẩm khắc họa thực tế mà cộng đồng “queer” phải đối mặt với mức độ đồng cảm và chân thực chưa từng có.
Mặc dù bị kiểm duyệt vì sử dụng từ “đồng tính luyến ái,” nhiều người tin phim này là một bước tiến quan trọng trong việc thúc đẩy thảo luận công khai và thay đổi luật pháp. Lord Arran, người sau này đề xuất luật phi hình sự hóa LGBT+ ở Vương quốc Anh, viết thư cảm ơn Bogarde vì lòng dũng cảm của ông, nhấn mạnh vai trò của “Victim” trong việc thúc đẩy cải cách xã hội và pháp lý.
‘Spectre’ và sự hình thành một truyền thống mới
Phim về James Bond nổi tiếng với những cảnh hành động ngoạn mục, nhưng phần phim “Spectre” ra mắt vào năm năm 2015 lại có sức ảnh hưởng độc đáo. Cảnh mở đầu ấn tượng của bộ phim là cuộc diễu hành Day of the Dead tại thành phố Mexico.
Vấn đề là gì? Không hề có cuộc diễu hành nào như vậy trong lễ hội truyền thống của Mexico. Nhận thấy tiềm năng gây thất vọng cho du khách, chính phủ Mexico quyết định biến hư cấu thành hiện thực. Năm 2016, thành phố Mexico tổ chức cuộc diễu hành Day of the Dead chính thức đầu tiên, một kết quả trực tiếp từ sáng tạo hư cấu của phim. Phát minh từ điện ảnh này giờ đây trở thành một truyền thống mới đầy sức sống, tất cả là nhờ điệp viên James Bond.
‘Taxi Driver’ và nỗ lực kiểm soát súng
Bộ phim “Taxi Driver” được công chiếu vào năm 1976 của vị đạo diễn khét tiếng Martin Scorsese trở nên nổi tiếng hơn dự đoán vì liên quan đến vụ ám sát hụt tổng thống Ronald Reagan.
Kẻ ám sát tương lai, John Hinckley Jr., bị ám ảnh bởi bộ phim và nhân vật chính Travis Bickle, cũng như nữ diễn viên chính Jodie Foster. Hắn ta bị thúc đẩy bởi ham muốn điên cuồng muốn gây ấn tượng với cô bằng cách thực hiện một hành động bạo lực. Vào ngày 30 Tháng Ba năm 1981, Hinckley bắn bốn người: tổng thống Reagan và thư ký báo chí của Tòa Bạch Ốc – James Brady, người bị liệt một phần cơ thể. Brady và vợ không ngừng đấu tranh cho quyền kiểm soát súng đạn, dẫn đến việc ban hành Dự Luật Brady, quy định thời gian chờ đợi năm ngày cho việc mua súng ngắn. Dự luật này, được ký thành luật vào năm 1993, chứng minh cho sức ảnh hưởng bi thảm và không lường trước được của một bộ phim.
The post Những bộ phim khiến thế giới… chao đảo, xôn xao appeared first on Saigon Nhỏ.
