Tháng Chín vừa qua, nước Pháp bỗng dưng dậy sóng vì cựu Tổng Thống Nicolas Sarkozy, 70 tuổi, bị tòa án Paris phán 5 năm tù vì tội chủ mưu nhận tài trợ từ Libya cho chiến dịch tranh cử tổng thống của ông ta vào năm 2007.
Chuyện nghe như kịch bản phim chính trị, nhưng là thật 100%, và lịch sử Pháp chưa bao giờ chứng kiến một cựu tổng thống “ngồi tù” như vậy.
Ông Sarkozy, người từng nắm quyền lực tối thượng của nước Pháp từ 2007 đến 2012, giờ đứng trước công chúng với ánh mắt ngẩng cao đầu. Đứng bên cạnh phu nhân Carla Bruni-Sarkozy, vừa là ca sĩ, vừa là người mẫu, vừa là bạn đời của một cựu tổng thống sắp “ngủ trọ” trong nhà giam.
“Nếu họ nhất quyết muốn tôi ngủ trong tù, tôi sẽ ngủ trong tù. Nhưng với tư thế ngẩng cao đầu. Tôi vô tội. Sự bất công này là một vụ bê bối,” ông Sarkozy tuyên bố. Thế mới biết, quyền lực có thể mua danh tiếng, nhưng không thể mua cái ngẩng cao đầu trong tù!
Nicolas Sarkozy sinh năm 1955, con một gia đình gốc Hungary ở Paris. Học hành bài bản ở Sciences Po, bước chân vào luật rồi vào chính trường. Là Bộ trưởng Nội vụ từ 2002, ông nổi danh với các chính sách cứng rắn, làm dân Pháp vừa nể vừa… ngán.
Năm 2007, thắng cử tổng thống, ông mang theo tham vọng làm cho nước Pháp “mạnh mẽ, nhanh nhẹn, và có phong thái Hollywood” – ít ra theo lời đồn đại của giới chính trị gia. Nhưng nắm chính quyền không chỉ có hào quang, mà còn là cám dỗ. Theo bồi thẩm đoàn Paris, Sarkozy cho phép các phụ tá thân cận của ông tìm cách vận động tài trợ từ nhà độc tài Gaddafi của Libya.
Tiền về chiến dịch, ngoại giao đổi chác, còn dân chúng thì lắc đầu. Phán quyết của tòa nêu rõ đây là âm mưu tham nhũng “có thể ở cấp cao nhất.” Chánh án Nathalie Gavarino thẳng thừng gọi hành vi này là “hết sức trầm trọng” và làm mất niềm tin công chúng vào nền dân chủ.
Nhiều người bèn hỏi: “Tổng thống Pháp hiện nay là Emmanuel Macron có quyền ân xá Sarkozy không?” Thật ra, quyền ấy có trong hiến pháp, nhưng dùng thế nào là cả một nghệ thuật. Nếu ai đó dám ân xá cựu tổng thống phạm tội tham nhũng, dư luận sẽ ném đá tơi bời, gọi đó là “bảo kê công khai” và chẳng ai muốn trở thành nhân vật bị dân Paris gọi tên trên báo chí. Trong thể chế tự do, quyền lực mà lạm dụng để đứng trên luật pháp sẽ biến bạn từ chính khách thành kẻ hài hước không mong muốn.
Câu chuyện Sarkozy gói gọn trong một bài học lịch sử: quyền lực đi kèm trách nhiệm, và pháp luật là kẻ đáng sợ nhất với những người ham danh vọng. Ông có thể từng là tổng thống, từng bước đi trên thảm đỏ trong điện Elysee, từng đối thoại với các lãnh đạo thế giới, nhưng khi vi phạm pháp luật, tất cả đều trở thành kỷ niệm trong tù. Chính lúc này, pháp quyền tỏa sáng.
Trong một nước tự do, không ai được đứng trên luật pháp. Ngay cả tổng thống cũng vậy. Đây là minh chứng sống: quyền lực không phải là “tấm áo choàng thần thánh” che lấp mọi hành vi, mà là trách nhiệm nặng nề phải chịu giám sát. Pháp luật không thiên vị, không sợ hãi, và chắc chắn không để cho những ai tưởng mình “trên tất cả” thoát tội.
Dân Pháp cười khẩy, kêu trời, phân chia hai luồng dư luận: một bên phẫn nộ vì hành vi tham nhũng, một bên thông cảm vì “chỉ là các phụ tá gợi ý mà thôi.” Nhưng xét cho cùng, thông điệp quan trọng nhất là quyền lực và trách nhiệm luôn đi đôi; là luật pháp không thể bị xếp vào “túi quần” của ai; là trong một nền dân chủ tự do, sự minh bạch là chiếc gương soi tất cả, và công bằng vẫn là thứ mà ai cũng mơ nhưng không phải ai cũng có.
Sự ham danh vọng có thể dẫn bạn đến điện Elysee, nhưng chỉ một phút sơ suất, nhận tiền tài trợ bất hợp pháp, bỏ qua nguyên tắc pháp luật, bạn có thể kết thúc bằng việc ngủ trong tù. Sarkozy đã dạy chúng ta rằng quyền lực không phải là “miễn nhiễm,” và ngẩng cao đầu trong tù cũng là một kỹ năng sống.
Qua vụ án này, nước Pháp, khẳng định: tự do không phải là cái cớ để đứng trên luật pháp. Quyền lực tuyệt đối chỉ là ảo ảnh, và pháp quyền mới là thực thể bảo vệ công bằng, bảo vệ niềm tin công chúng, bảo vệ nền dân chủ. Ai dám thử bước qua ranh giới, sẽ thấy thảm đỏ biến thành chấn song sắt, hào quang biến thành phòng giam, và tiếng vỗ tay trên thế giới biến thành tiếng thở dài của nhân dân.
Câu chuyện Sarkozy không chỉ là “phim chính trị có thật” mà còn là bài học về quyền lực, trách nhiệm, và pháp quyền. Pháp quyền lên ngôi, quyền lực xuống nhà giam. Không ai đứng trên luật pháp, kể cả tổng thống. Trong nền dân chủ tự do, mọi hành vi lạm quyền đều bị trừng phạt, mọi công dân bình đẳng trước pháp luật, và niềm tin công chúng là thứ bất khả xâm phạm. Sarkozy, ngẩng cao đầu bước vào tù, để lại bài học chói lọi: quyền lực và tham nhũng là một cặp nên duyên chết người, nhưng pháp luật, như ánh sáng Paris, luôn soi thấu mọi góc tối.
The post Sarkozy ngẩng cao đầu trong hộp: Bài học cho những kẻ lạm quyền appeared first on Saigon Nhỏ.
