Sau 45 ngày nữa (bắt đầu từ ngày 26 tháng 12, 2025), người Việt sẽ chia làm hai loại: Một là những kẻ “vô gia cư số” – lang thang ngoài lề xã hội vì dám giữ chút lòng tự trọng riêng tư; hai là những “con chiên ngoan đạo” đã ký vào bản khế ước bán mình để được tiếp tục thở trong cái lồng mang tên Zalo.
VNG vừa ban phát một đặc ân mang tên “Tự nguyện trong cưỡng bức.” Họ không dí súng vào đầu bạn, họ chỉ kề lưỡi dao “vô hình hóa” vào cổ sự nghiệp, gia đình và các mối quan hệ của bạn. Bạn có quyền không bấm “Đồng ý.” nhưng sau đó, bạn sẽ trở thành một bóng ma: Sếp sẽ không tìm thấy bạn, mẹ không gọi được, bà bán cá đầu ngõ gạch tên bạn khỏi danh sách ship hàng,…
45 ngày – Con số kỳ diệu của nghệ thuật “nhân văn”
45 ngày là thời hạn để bạn chọn: Hoặc là làm một “con tin” hạnh phúc, hoặc là làm một “người rừng” cô độc.
Đây là con số kỳ diệu – nó đủ dài để bạn tưởng mình có quyền suy nghĩ, nhưng cũng đủ ngắn để bạn không kịp tìm lối thoát.
Nếu bạn không đồng ý? Không sao cả. Zalo sẽ đếm ngược sự tồn tại của bạn về số 0 tròn trĩnh. Lúc đó, bạn chính thức “mất khả năng làm người” trong một xã hội mà gần 100 triệu dân đang thở bằng Zalo.
Các chuyên gia gọi đây là “tính cưỡng ép trong lựa chọn.”
Dân gian Sài Gòn gọi gọn hơn: bắt chẹt.
Người dùng mạng xã hội còn có từ mới hơn: “bắt con tin số.”
“Bên thứ ba” – Những bóng ma đói khát
Zalo hiện nay là một thứ “hệ điều hành sinh tồn.” VNG hiểu bạn đã “nghiện” sự tiện lợi này đến mức nào. Vì vậy, cái nút “Đồng ý” không còn là thỏa thuận dân sự, nó là một bản hiệp ước đầu hàng không điều kiện. Một bên nắm toàn quyền quyết định, bên kia chỉ có quyền… chịu đựng hoặc biến mất.
Thế thì hoặc là bạn ký, hoặc là bạn sẽ phải chịu hậu quả tàn khốc.
Trong điều khoản có một cụm từ văn hoa lắm: “bên thứ ba.”
Cụm từ “Bên thứ ba” nghe sang trọng như đối tác chiến lược, nhưng thực chất là một đám đông trong hệ sinh thái VNG đang chực chờ xẻ thịt dữ liệu của bạn.
Zalo bảo tin nhắn được mã hóa? Nực cười!
Họ không cần đọc nội dung, họ chỉ cần nắm giữ “siêu dữ liệu” (metadata). Họ đứng sau lưng bạn, im lặng ghi chép: Bạn thức dậy lúc mấy giờ, ở đâu, nhắn tin cho ai vào đêm muộn. Để rồi ngay lập tức, “Bên thứ ba” sẽ nhảy xổ vào mặt bạn với quảng cáo thuốc yếu sinh lý hay gói vay tín dụng đen ngay khi bạn vừa than thở thiếu tiền.
Bạn không dùng app, bạn đang “nằm ngửa” để họ soi mói từng kẽ hở của cuộc đời mình dưới chiêu bài “tối ưu hóa trải nghiệm.”
Miễn phí – Cái giá của “thuế thân số”
Dữ liệu là dầu mỏ của thế kỷ 21, và Zalo đang khai thác nó hoàn toàn miễn phí từ sự ngây thơ của người dùng.
Zalo không còn là một cái app, nó đã biến thành một thứ “thuế thân số.” Từ việc nộp thuế, nhận thông báo của phường, đến việc theo dõi học hành của con cái… tất cả đều bị Zalo nắm giữ.
VNG đang chơi trò của một tay trùm cung cấp “mai thúy số”: Liều đầu cho dùng miễn phí để gây nghiện, khi cả xã hội đã “vật vã” vì sự tiện lợi, họ bắt đầu thu phí bằng phẩm giá và quyền riêng tư.
Cái nút “Đồng ý” như “nút thắt thòng lọng.” Nếu bạn bấm vào đó, chẳng khác gì bạn đang ký bản án chung thân, chấp nhận để một doanh nghiệp tư nhân “chăn dắt” niềm tin và kiểm soát toàn bộ dấu chân số của mình.
Câu hỏi không ai dám hỏi
Có một câu hỏi mà chẳng ai dám đặt ra:
“Tại sao các cơ quan quản lý nhà nước lại im lặng – thứ im lặng đáng sợ – khi một doanh nghiệp tư nhân nắm quyền “phân hạng” và “loại trừ” công dân trên không gian mạng?
Khi Luật Bảo Vệ Dữ Liệu Cá Nhân sắp có hiệu lực (1/1/2026), Zalo buộc phải minh bạch hóa việc thu thập dữ liệu. Về mặt pháp lý, họ đang làm đúng.
Nhưng về mặt đạo đức kinh doanh, và quyền lợi người tiêu dùng thì sao?
Họ nói đây là “minh bạch hóa” (!?)
Đúng vậy – giống như kẻ cướp bây giờ lịch sự hơn xưa: trước khi lấy ví, họ nhắc bạn “Anh ơi, tôi sắp lấy ví anh đấy nhé!”
Rồi vẫn lấy.
Câu hỏi đặt ra là: Pháp luật có bảo vệ quyền chọn lựa của người tiêu dùng không? Hay là chúng ta chỉ được quyền chọn giữa “ký” và “chết”?
Khi “Điểm số” và “Dữ liệu” song hành chăn dân
Sự mỉa mai đạt đến đỉnh điểm khi Bộ Công An đề xuất hệ thống chấm điểm công dân số trên VNeID. Hãy nhìn vào bức tranh toàn cảnh: Một bên (công quyền) dùng thước kẻ để phân hạng hạng người, một bên (tư bản) dùng lưới để vét con mồi.
Bộ Công An muốn chia người dân thành các hạng công dân tích cực hay cơ bản như phân loại gia súc trong chuồng. Ai ngoan thì được giảm thuế. Trong khi đó, Zalo lại thu gom hành vi của chúng ta để rao bán. Dù bạn là công dân Hạng 1 trên VNeID, bạn vẫn chỉ là “món hàng béo bở” của Zalo. Đằng nào bạn cũng chết! Bạn sẽ phải “diễn” trên cả hai sân khấu:
– Trên VNeID: Diễn vai công dân mẫu mực để được ưu đãi.
– Trên Zalo: Diễn vai người dùng ngoan ngoãn để không bị tước quyền liên lạc.
Chúng ta đang sống trong một cái lồng kính khổng lồ, nơi mọi cử động đều bị quy đổi thành điểm số cho kẻ này hoặc lợi nhuận cho kẻ kia.
Điều đáng sợ nhất là cả hai bên – công quyền và tư bản – đều nắm quyền lực tuyệt đối mà không có cơ chế đối trọng. Bạn không có Bộ Công An thứ hai để lựa chọn, và cũng gần như không có cái “chợ” nào thay thế được Zalo.
Khi một bên nắm “quyền sinh sát” pháp lý và một bên nắm “mạch máu” giao tiếp, người dân vừa là con tin, vừa là món hàng.
Lối thoát nào?
Chúng ta không thể thay đổi Zalo, cũng không thể ngăn chặn sự tiến hóa của công nghệ quản lý. Nhưng chúng ta có quyền yêu cầu sự minh bạch và giám sát chặt chẽ.
Đừng để một nền tảng nắm hết toàn bộ cuộc đời mình. Và quan trọng nhất là đừng im lặng. Bởi vì nếu hôm nay chúng ta im lặng trước bản tối hậu thư 45 ngày của Zalo, ngày mai chúng ta sẽ chẳng còn gì để nói trước bất kỳ sự áp đặt nào khác.
The post Tối hậu thư 45 ngày – Khi Zalo “thiết lập” lại quyền làm người appeared first on Saigon Nhỏ.
