Vào ngày 3 Tháng Mười, 1964, 57 người Đông Berlin thực hiện một trong những cuộc vượt biên ngoạn mục nhất lịch sử thành phố. Họ bò qua một đường hầm dài 145 mét, dẫn từ một tiệm bánh bỏ hoang bên Tây Berlin đến một nhà vệ sinh bỏ không, nằm ở hai bên Bức tường Berlin – công trình chia cắt thành phố này từ ba năm trước nhằm ngăn người dân Đông Đức trốn sang tự do.
Tiệm bánh nằm bên Tây Berlin, là điểm xuất phát của đường hầm. Người Đông Berlin không thể tự ý ra Tây Berlin, bởi kiểm soát nghiêm ngặt, nên họ phải nhờ vào những sinh viên và tình nguyện viên Tây Berlin, những người đã dành nhiều tháng trời đào đường hầm xuyên qua Bức tường và các khu vực Đông Berlin để mở lối thoát. Người Đông Berlin chỉ được thông báo mật mã Tokyo, rồi được dẫn xuống hầm và bò qua đường hầm đã có sẵn. Họ không tham gia đào hầm, chỉ trải qua hành trình vượt biên mà thôi.
Tóm lại, Tây Berlin đào hầm, Đông Berlin sử dụng hầm để trốn, và đó là lý do đường hầm được gọi là “đường hầm Tây Berlin cứu Đông Berlin.”
Bức tường Berlin cao 12 mét, đi kèm hàng rào báo động nhạy bén. Chỉ cần chạm vào, còi vang lên, lập tức vùng “không người” sáng rực, nơi lính gác sẵn sàng bắn bất cứ ai cố gắng vượt qua. Trong hai năm trước đó, hàng chục người đã bỏ mạng khi tìm cách thoát khỏi Đông Berlin. Bức tường là biểu tượng điển hình của chế độ CS: chia cắt gia đình, bạn bè, và tước đoạt quyền con người một cách trắng trợn.
Trong bối cảnh ấy, đường hầm trở thành lối thoát hy vọng. Những người đào hầm phải làm việc trong điều kiện vô cùng nguy hiểm, trong không gian hẹp chưa tới một mét, dùng bao bột chứa đất vừa đào vừa di chuyển từng xẻng, đối diện nguy cơ bị bắt hoặc bị bắn chết. Thật khó mà tưởng tượng được lòng dũng cảm phi thường của họ, những sinh viên Tây Berlin, khi mà chỉ một bước nhầm có thể cướp đi mạng sống.
Khi đường hầm hoàn tất, những ai muốn vượt biên được hẹn đến tiệm bánh, không biết chi tiết, chỉ được cung cấp mật mã “Tokyo.” Thời điểm đó, cả thế giới hướng về Olympic Tokyo 1964, khiến từ mật mã này vừa kín đáo, vừa đầy ẩn ý.
Người biết mật mã được dẫn xuống hầm, hạ 12 mét vào một cái hố, rồi bò bằng tay và đầu gối qua đường hầm tối tăm, hẹp chưa đầy một mét. Ngay cả trẻ em cũng tham gia hành trình này. Một bé trai chưa đầy 10 tuổi nắm tay mẹ bò từng bước, trong khi mẹ run rẩy vì sợ hầm sụp. Một nữ sinh kể: “Chúng tôi không dám thở mạnh, nhưng lòng tôi tràn đầy hy vọng. Mỗi centimet bò qua là một centimet gần tự do hơn.”
Trong hai đêm, 57 người đã vượt biên thành công . Họ là minh chứng sống cho khát vọng tự do, cho ý chí sống còn, cho lòng dũng cảm vượt qua xiềng xích chính trị của CS.
Đêm 4 Tháng Mười, cuộc vượt biên bị Stasi – cảnh sát mật Đông Đức – và lính gác phát hiện.
Trong trận đấu súng, một lính biên giới tên là Egon Schultz bị bắn chết. Báo chí CS Đông Đức mô tả đây là vụ “khủng bố Tây Berlin giết người” và ca ngợi Schultz như liệt sĩ. Mãi đến thập niên 1990, người ta mới biết Schultz, không phải bị kẻ thù bắn mà do đồng đội bắn nhầm. Nhưng không chỉ Schultz bị giết, nhiều người khác đã mất mạng khi tìm cách vượt Bức tường Berlin, và hàng chục ngàn người bị giam cầm. Bức tường là biểu tượng của chế độ CS tàn nhẫn: chia cắt thành phố, cướp tự do và nhân phẩm của con người.
Bức tường Berlin chia đôi thành phố gần ba thập kỷ, ngăn cách gia đình, bạn bè, tình yêu. Hình ảnh trẻ em bò qua đường hầm, cặp vợ chồng sót lại ở hai bên bức tường, những người đào hầm liều mạng – tất cả đều cho thấy khát vọng tự do mãnh liệt. Dù chế độ CS kiểm soát nghiêm ngặt, tinh thần kháng cự không bao giờ tắt.
Đường hầm “Tokyo” không chỉ là trang sử vượt biên mà còn là minh chứng cho trí sáng tạo, lòng dũng cảm, và hy vọng phi thường. Một lời nhắc nhở rằng, trong những hoàn cảnh khắc nghiệt nhất, con người vẫn tìm cách vượt lên, tìm tự do và bảo vệ nhân phẩm.
Ngày nay, công viên nơi từng là đường hầm được trồng cây xanh, với các thanh sắt đánh dấu vị trí bức tường, nhắc nhở mọi người về thời kỳ mà chỉ một từ mật mã – “Tokyo” – có thể dẫn con người vào tự do hay nguy hiểm. Bước qua công viên, du khách hình dung những khoảnh khắc hồi hộp, nguy hiểm, nhưng cũng tràn đầy hy vọng ấy.
Tokyo – một từ đơn giản, nhưng là biểu tượng của lòng dũng cảm và khát vọng tự do không gì ngăn cản nổi.
Hình ảnh những người bò qua đường hầm, đứa trẻ nắm tay mẹ, những người bạn chia tay ở hai đầu Bức tường, tất cả khắc họa thời kỳ khốc liệt nhưng cũng đầy dũng cảm. Đường hầm Tokyo mãi là minh chứng sống động cho sự liều mạng, cho tinh thần phi thường của con người trước xiềng xích chính trị, và là lời nhắc nhở rằng tự do không bao giờ miễn phí.
The post ‘Tokyo’ – Con đường hầm dẫn tới tự do appeared first on Saigon Nhỏ.
