Người ta thường nói ở miền Viễn Tây, súng đạn định số phận, còn whiskey định nhân cách. Nghe thì hơi quá, nhưng có lẽ đúng với trường hợp John Shaw – một tay giang hồ hạng bét, chết cũng chẳng ai nhớ, nhưng vì một ly rượu còn dang dở chưa uống hết mà tên tuổi hắn lại sống dai như đỉa.
Nếu không có vụ “trả nợ rượu” kỳ quặc nhất lịch sử Arizona, chắc thiên hạ cũng đã quên phắt hắn như quên một con ngựa què.
Trước hết phải nói rõ: John Shaw không phải Jesse James, cũng chẳng dính dáng gì đến Billy the Kid khét tiếng lừng danh trên chốn giang hồ gió tanh mưa máu!
Hắn chẳng để lại bài hát nào, chẳng ai dựng phim cao bồi về hắn. Chỉ là một tay cướp cò con thích bạc cắc và rượu whiskey.
Vào mùa xuân định mệnh, Shaw cùng đồng bọn William Smith nổi hứng vào tiệm Wigwam Saloon ở thị trấn Winslow, Arizona. Chẳng cần kế hoạch tinh vi, hai gã vung súng, hò hét, gom hết nhúm đôla trong túi dân nhậu rồi phắn theo đường ray về phía Canyon Diablo.
Nghe qua thì cũng giống phim cao bồi hạng B, nhưng thực tế thì… ngô nghê. Hai tay nầy không có ngựa chiến, không có kế hoạch tẩu thoát, chỉ có một trái tim đầy ý tưởng chẳng cao siêu gì và cái bụng rỗng đang thèm rượu.
Luật pháp ra tay. Đáng tiếc cho Shaw, thị trấn Winslow tuy nhỏ nhưng không thiếu người giữ trật tự. Cảnh sát trưởng Chet Houck, một tay không ngán dân giang hồ, lập tức cùng phó cảnh sát Pete Pemberton truy đuổi. Chẳng cần chiếu lệ “nghiên cứu hồ sơ tội phạm,” Houck thẳng tiến tới ga xe lửa, nơi hai gã đang lóng ngóng chờ tàu.
Khi gặp nhau ở khoảng cách chỉ bốn bước chân, mọi thứ nổ tung trong khói súng. William Smith dính đạn, còn Shaw hết đạn ngay giữa trận. Đang loay hoay nạp lại thì Houck bắn phát chí mạng xuyên sọ. Vậy là hết phim, hết kịch, hết đời.
John Shaw chết khi ly whiskey vừa gọi vẫn còn trên quầy chưa uống cạn. Cái chết ấy, nếu để yên, thì cũng chỉ đáng hai dòng báo: “Tên cướp bị bắn hạ.”
Ly rượu chưa uống cạn – chuyện không thể bỏ qua. Nhưng miền biên giới xưa vốn có luật riêng. Tin đồn lan nhanh như gió: “John Shaw chết mà chưa kịp uống hết ly whiskey đã trả tiền.” Nghe thì vô lý, nhưng ở Viễn Tây, nợ rượu là chuyện danh dự. Một gã giang hồ có thể chết trong vũng máu, nhưng tuyệt đối không thể để ly whiskey đã trả tiền phải bỏ dở.
Thế là một nhóm cao bồi nửa tỉnh nửa say quyết định “trả nợ thay bạn.” Họ không phải bạn chí cốt gì của Shaw, nhưng rượu là rượu, danh dự là danh dự. Đêm đó, họ nhảy tàu tới Canyon Diablo, lôi cả ông Fred Volz – quản lý ga – ra khỏi giường, ép ông đưa cho vài cái xẻng và một chiếc máy ảnh Kodak hộp. Tưởng đâu để đào vàng, ai dè để đào… xác.
Trò nhậu xác chết. Cả bọn lếch thếch ra nghĩa địa, tìm nấm mộ mới đắp, rồi hì hục đào lên. Xác Shaw được kéo dậy, dựng dựa vào hàng rào bằng gỗ. Trong ánh đèn lồng lập loè, những gã cao bồi rót thẳng ly whiskey còn nợ vào miệng hắn.
Hài hước đen tối tới mức khó tin: Shaw, chết rồi mà vẫn phải “nốc” cạn ly rượu.
Không quên lưu niệm, họ chụp một tấm hình – bằng chiếc Kodak hộp. Tấm ảnh đó, nếu ai nhìn lần đầu, chắc tưởng cảnh dàn dựng cho truyện rùng rợn. Nhưng không, đó là sự thật: một xác chết ngồi dậy cụng ly cùng bạn nhậu.
Xong việc, họ đặt hắn xuống, lấp đất lại, thậm chí còn đọc vài câu cầu nguyện. Có thể Chúa trên cao hôm đó cũng bật cười: “Con người kỳ cục, chết rồi cũng không tha nhau còn bắt uống.”
Văn hóa rượu và danh dự miền biên giới. Chuyện John Shaw tưởng nhỏ, nhưng phản ánh đúng bản chất miền biên giới Hoa Kỳ thế kỷ 19. Ở nơi luật pháp còn yếu, rượu trở thành chất keo xã hội. Người ta thề thốt, kết bạn, làm ăn, thậm chí đánh nhau, đều xoay quanh bàn rượu.
Danh dự đôi khi chẳng phải bảo vệ bằng súng, mà bằng cách không để ai thiếu phần rượu. Việc đào mả Shaw, với chúng ta hôm nay, rõ là trò bệnh hoạn. Nhưng với những cao bồi say xỉn ở Winslow, đó lại là hành động “công bằng” – bảo đảm người chết cũng không bị lừa một ly whiskey đã trả tiền.
Chết xoàng, sống dai. Nếu tính toán kỹ, Shaw chẳng để lại dấu ấn gì: cướp cạn, bắn trượt, chết sớm. Nhưng nhờ cú “trả nợ rượu” kỳ dị, hắn thành nhân vật huyền thoại địa phương. Dù chỉ là huyền thoại trong quán rượu, trong những tấm ảnh mốc meo, nhưng ít ra tên hắn còn được nhắc.
Cái phi lý là: sống thì hắn là kẻ vô danh, chết thì lại thành chuyện kể muôn năm. Nhiều gã giang hồ lẫy lừng sống bằng súng nhưng chết bị lãng quên, còn Shaw thì ngược lại – chết nhờ một ly rượu dang dở mà được lưu danh. Đúng là “sống dở, chết hay.”
Phiếm bàn: Ngẫm chuyện Shaw, thấy rằng lịch sử không chỉ nhớ những kẻ vĩ đại. Có khi một trò nhậu vong hồn, một tấm hình Kodak mờ nhạt lại khiến người ta kể và cười suốt trăm năm. Chúng ta thường dạy con cháu: hãy sống sao để lưu danh hậu thế. Nhưng coi chừng, danh tiếng đôi khi lại đến từ chỗ chẳng ngờ – như chuyện một xác chết được ép uống whiskey để giữ trọn “hợp đồng tửu lượng.”
Vậy nên, nếu ai đó hôm nay còn nợ bạn một ly bia, đừng lo. Biết đâu trăm năm sau, người ta lại nhớ tên bạn, chẳng vì sự nghiệp, chẳng vì công trạng, mà chỉ vì… “tay này chết mà chưa uống hết ly của nó.”
(Melbourne)
The post John Shaw: Chết rồi vẫn phải… cụng ly appeared first on Saigon Nhỏ.
