Người ta thường nói, trong hàng không, “sai số một milimet cũng có thể cách biệt giữa sự sống và cái chết.” Hai vụ tai nạn cách nhau chỉ một năm – ở Mỹ và ở Úc – đã chứng minh điều ấy bằng cách tàn nhẫn nhất: Chỉ một khe hở áp suất, cả phi hành đoàn lịm đi, và chiếc máy bay trở thành một “quan tài biết bay.”
Chuyến bay ma thứ nhất: Payne Stewart và Learjet 35
Ngày 25 Tháng Mười, 1999, huyền thoại golf người Mỹ Payne Stewart cùng người đại diện Rob Fraley rời Orlando, Florida, trên chiếc Learjet 35 hướng đến Dallas. Chỉ vài phút sau khi cất cánh, đài kiểm soát nghe tín hiệu cuối cùng: “Three nine zero Bravo Alpha.”
Đó là cách phi công nhận dạng máy bay N390BA theo bảng chữ cái hàng không quốc tế – cũng là lời báo danh cuối cùng. Sau đó, radio rơi vào im lặng.
Không quân Mỹ điều hai chiếc F-16 đuổi theo. Khi tiếp cận, họ thấy cảnh tượng rợn người: Kính buồng lái phủ băng, không ai cử động. Máy bay vẫn bay thẳng, êm như ru, nhưng bên trong là sáu xác người. Hàng triệu khán giả Mỹ theo dõi trên truyền hình khi Learjet ấy cắt ngang nước Mỹ hơn 2.400 cây số, trước khi cạn nhiên liệu và nổ tung ở South Dakota.
Ủy ban An toàn Giao thông Hoa Kỳ (NTSB) kết luận: Mất áp suất cabin, phi công và hành khách chết vì thiếu oxy trong vòng một phút. Một cái chết “êm ái,” không tiếng hét, không “Mayday.” Huyền thoại Stewart ra đi giữa trời xanh, khi máy bay vẫn ngoan ngoãn tuân lệnh lái tự động.
Chuyến bay ma thứ hai: VH-PRZ, bóng ma nước Úc.
Chưa đầy một năm sau, ngày 31 Tháng Tám, 2000, ở đầu kia địa cầu, phi công Peter Zimmerman bay một mình trên chiếc Beechcraft Super King Air 200 từ Perth đến Brisbane. Mười phút sau khi cất cánh, radar mất liên lạc radio. Nhưng máy bay vẫn tiếp tục hành trình, thẳng tắp như có ma dẫn.
Không quân Hoàng gia Úc cho hai chiếc F/A-18 Hornet lên chặn. Phi công quân sự báo: “Kính buồng lái mờ đục. Không thấy người. Có vẻ phi công đã chết.” Chiếc King Air cứ thế bay suốt hơn 5 tiếng, băng qua nửa lục địa – từ Perth đến tận Burketown, Queensland – rồi nghiêng cánh rơi xuống rừng, nổ tung thành đốm sáng cuối cùng trên radar.
Cơ quan ATSB xác định: Phi công chết vì hypoxia – thiếu oxy do mất áp suất cabin. Không cháy, không nổ, chỉ một người ngủ quên mãi mãi. Một kịch bản gần như sao y vụ Payne Stewart.
Khi kỹ thuật thắng – nhưng người thua
Cả hai máy bay đều hoạt động hoàn hảo đến tận giây cuối. Động cơ tốt, hệ thống tự động ổn định. Chỉ có con người bên trong đã chết. Trong biên bản kỹ thuật, người ta viết: “Aircraft functioned nominally until fuel exhaustion.”
Nghĩa là “Máy bay vận hành bình thường cho đến khi hết nhiên liệu.”
Một câu ngắn ngủi, lạnh hơn đá mồ chôn. Nó tố cáo nghịch lý của kỷ nguyên công nghệ: máy móc vẫn sống khi con người đã chết. Khi kỹ thuật đạt mức hoàn hảo, con người lại trở thành khâu dễ hỏng nhất.
“Mayday!” – tiếng kêu cứu không kịp thốt
Trong cả hai vụ, hộp ghi âm chỉ lưu tiếng còi báo áp suất thấp, rồi im lặng tuyệt đối. Không ai nói “Mayday.”
Từ “Mayday” vốn xuất phát từ tiếng Pháp “m’aider” – nghĩa là “hãy đến giúp tôi,” do nhân viên vô tuyến Frederick Mockford chọn làm tín hiệu cấp cứu quốc tế từ năm 1923. Khi nguy kịch, phi công phải gọi ba lần: “Mayday! Mayday! Mayday!”
Nhưng với Payne Stewart và Zimmerman, không ai kịp nói. Mất áp suất ở độ cao lớn khiến con người ngất trong vài chục giây. Họ có thể đã cố bật mặt nạ oxy, giảm độ cao, nhưng hypoxia – thứ tử thần vô hình – không cho họ cơ hội. Họ ngủ thiếp đi giữa không trung, và con tàu kim loại vô tri vẫn bay tiếp, như một linh hồn lạc lối giữa trời xanh.
Từ bi kịch đến cải cách
Sau hai thảm kịch, Mỹ và Úc đồng loạt sửa quy định an toàn bay: Phi công phải được huấn luyện phản ứng trong 30 giây đầu khi báo động áp suất vang lên. Các máy bay tư nhân buộc gắn báo động tự động nếu radio mất tín hiệu quá 15 phút. Quy trình kiểm tra hệ thống oxy và van áp suất được bắt buộc chặt chẽ hơn.
Những quy định mới này là cái chết viết lại bằng bài học của hai phi công đã “bay trong im lặng.”
Hai linh hồn – hai lục địa – cùng một định mệnh.
Kỳ lạ thay, hai vụ cách nhau nửa vòng trái đất mà như soi gương. Ở Mỹ, Payne Stewart – ngôi sao thể thao thế giới – bay đi trong hào quang danh vọng. Ở Úc, Zimmerman – người phi công vô danh – cũng bay đi trong cô độc. Một người mất giữa bầu trời Florida, một người tan giữa Queensland, nhưng cả hai cùng ngủ quên trong niềm tin tuyệt đối vào bầu trời.
Nếu có điều gì an ủi, thì đó là họ không đau đớn. Cái chết đến nhẹ như giấc ngủ. Khi chiếc máy bay cháy sáng trên bầu trời, người ta tin rằng bầu trời chỉ đang nhận lại hai linh hồn mà nó yêu thương.
Khi không khí thành tử thần
Trong mọi ngành kỹ thuật, sai lầm thường đến từ sự nhỏ bé của con người: một van không siết, một mặt nạ không bật, hay chỉ một giây chần chừ. Hai “chuyến bay ma” – một ở Mỹ, một ở Úc – nhắc chúng ta rằng: Trên bầu trời, không có tai nạn nhỏ.
The post Hai chuyến bay ma appeared first on Saigon Nhỏ.
