Ngân hàng Nhà nước (NHNN) hôm 15/4/2024 công bố thông tin trên trang chủ cho biết đang hoàn tất công tác chuẩn bị đấu thầu vàng miếng trở lại, với lý do để tăng nguồn cung cho thị trường. Loại vàng mang ra đấu thầu là vàng miếng SJC.
Phó Thống đốc NHNN Việt Nam – Phạm Thanh Hà hôm 12/4/2024 trên trang chủ của cơ quan này cho biết, NHNN cho đấu thầu vàng miếng là một phương án can thiệp để ổn định thị trường vàng. Theo ông Hà, việc tăng cung vàng miếng nhằm xử lý tình trạng chênh lệch cao của giá vàng trong nước so với giá vàng thế giới.
NHNN tổ chức phiên đấu thầu vàng miếng đầu tiên vào ngày 28/3/2013. Tổng cộng NHNN đã tổ chức 76 phiên đấu thầu bán vàng miếng trong năm 2013, với tổng khối lượng trúng thầu là 1.819.900 lượng (tương đương 69,9 tấn vàng) trên tổng số 1.932.000 lượng chào thầu. Khi đó dù tăng nguồn cung vàng để bình ổn thị trường vàng, nhưng giá vàng SJC vẫn đắt hơn vàng thế giới khoảng 4,2 triệu đồng/lượng.
Theo thông tin trên trang chủ Ngân hàng Nhà nước khi đó, Vụ trưởng Vụ Quản lý ngoại hối – ông Nguyễn Quang Huy cho rằng, mục tiêu Ngân hàng Nhà nước đấu thầu bán vàng miếng là tăng cung vàng miếng trên thị trường để can thiệp bình ổn thị trường vàng, không nhằm mục tiêu bình ổn giá vàng và đặc biệt không bù lỗ cho bất cứ đối tượng nào trên thị trường.(!?)
Sau 76 phiên đấu thầu bán vàng miếng trong năm 2013, NHNN đã ngưng cho đấu thầu vàng cho đến nay, nhưng không nói lý do.
RFA hôm 16/4/2024 nhiều lần gọi điện thoại đến NHNN để xin bình luận về việc này, nhưng không nhận được hồi đáp.
Theo Việt Nam Plus, đến sáng ngày15/4/2024, giá vàng miếng SJC trong nước vượt qua mốc 85 triệu đồng/lượng, cao hơn giá vàng thế giới gần 14 triệu đồng/lượng.
Tiến sĩ Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương từ năm 1993 đến năm 2002, khi trả lời RFA hôm 16/4/2024 giải thích:
“Việc NHNN quyết định can thiệp vào thị trường vàng, đấu thầu vàng để bảo đảm một diễn biến theo cơ chế thị trường và tránh bị thao túng bởi các thế lực buôn bán đầu cơ vàng. Trong thời gian vừa qua tỷ giá có biến động và giá của USD trên thị trường tự do thay đổi rất nhiều… Bởi vậy cho nên NHNN vừa phải bảo đảm sự ổn định của tỷ giá, vừa phải bảo đảm thị trường vàng phát triển một cách lành mạnh, có kiểm soát… không phải chỉ có các biện pháp hành chính, mà bảo đảm bằng việc bảo đảm một cách cân bằng, tránh đầu cơ kiếm lời với thị trường vàng.”
Tiến sĩ Lê Đăng Doanh lý giải nguyên nhân vì sao NHNN cho đấu thầu vàng trở lại sau 11 năm:
“Theo tôi hiểu thì tình hình bây giờ đã khác, Việt Nam có dự trữ ngoại tệ lớn hơn nhiều và việc xuất nhập khẩu của Việt Nam cũng đã tăng lên rất cao… vì vậy cho nên việc bảo đảm tỷ giá cân bằng, tránh biến động quá lớn theo tôi là cần thiết. Vì vậy cho nên NHNN đã tham gia một cách tích cực, can thiệp trực tiếp để giữ cân đối cung cầu trên thị trường vàng, cũng như bảo đảm diễn biến một cách lành mạnh của thị trường ngoại hối. điều này rất cần thiết để bảo đảm xuất nhập khẩu và cân đối vĩ mô của Việt Nam tiếp tục giữ được ổn định.”
PGS. TS. Ngô Trí Long, nguyên Viện phó Viện Nghiên cứu Thị trường Giá cả, khi trả lời RFA liên quan vấn đề này thì cho rằng đấu thầu vàng để tăng nguồn cung để bình ổn là hơi khó:
“Mục tiêu NHNN tung vàng ra làm nguồn cung, đấu thầu để kéo giá trong nước sát với giá thế giới thì theo tôi nghĩ việc làm này là hơi khó. Nếu làm nó phải là một quá trình, thực tế trên thế giới không có một NHNN nào lại nhập nguyên liệu về đúc vàng sản xuất vàng và cung ứng đem ra đấu giá để cân đối cung cầu.”
Việc độc quyền nhập vàng của chính quyền nó đã chỉ giúp làm giàu cho những cán bộ quản lý việc phân phối vàng ở các cơ quan chính quyền.
-Tiến sĩ Kinh tế Nguyễn Huy Vũ
Tiến sĩ Kinh tế Nguyễn Huy Vũ từ Na Uy, khi trả lời RFA hôm 16/4/2024 thì cho rằng, NHNN nên chấm dứt tình trạng độc quyền nhập và phân phối vàng như hiện nay:
“NHNN là đơn vị chịu trách nhiệm giám sát và điều phối thị trường vàng. Việc giá vàng trong nước biến động liên tục gần đây buộc NHNN phải mở bán lượng vàng dự trữ như là một cách để tăng nguồn cung nhằm điều tiết thị trường vàng.”
Khi các rủi ro chính trị trên thế giới diễn ra một cách thường xuyên như gần đây, theo Tiến sĩ Vũ, nhu cầu giữ vàng như một công cụ để tích trữ tài sản gia tăng. Không chỉ ở Việt Nam mà người dân ở các nước khác, kể cả một số chính phủ, cũng có xu hướng tích trữ vàng như là một công cụ tích trữ tài sản. Rủi ro chính trị càng tăng dẫn đến giá vàng tăng theo khi nhu cầu mua vàng tăng lên. Giá vàng thế giới tăng kéo theo giá vàng trong nước tăng lên. Ông Vũ nói tiếp:
“Với người Việt Nam, vàng đã là một công cụ tích trữ tài sản từ rất lâu. Ám ảnh bởi sự hỗn loạn của các thay đổi chính trị hay các chính sách kinh tế thất bại, người dân có xu hướng tự tích luỹ tài sản để phòng thân. Vàng vì vậy luôn là một tài sản thân thiết của người dân.”
Theo ông Vũ, trong suốt một thời gian dài, chính quyền đã tìm mọi cách hạn chế việc tích trữ vàng của nhân dân nhưng nó đã thất bại, vì nó đi ngược lại nguyện vọng của nhân dân. Ông Vũ nói thêm:
“Việc độc quyền nhập vàng của chính quyền nó đã chỉ giúp làm giàu cho những cán bộ quản lý việc phân phối vàng ở các cơ quan chính quyền. Việc hạn chế nhập vàng cũng làm giàu cho những tổ chức và cá nhân nhập lậu vàng mà trong đó có sự liên quan của những quan chức hải quan.”
Theo Tiến sĩ Kinh tế Nguyễn Huy Vũ, việc mở bán vàng của NHNN chỉ giúp giảm nhiệt một cách ngắn hạn đối với thị trường vàng trong nước. Muốn thị trường vàng hoạt động hiệu quả hơn, giá cả ít dao động hơn, và làm lợi cho người tiêu dùng, Chính phủ cần phải cho phép nhiều hơn những doanh nghiệp tư nhân được phép nhập khẩu và kinh doanh vàng. Ông Vũ cho rằng, tình trạng độc quyền nhập và phân phối vàng như hiện nay nên chấm dứt.
Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam – Phạm Thanh Hà trả lời báo chí vào ngày 12/4/2024. Courtesy sbv.gov.vn
Theo nghị định 24/2012/NĐ-CP, Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng; độc quyền nhập khẩu, xuất khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng và sử dụng thương hiệu vàng miếng SJC là thương hiệu vàng của Nhà nước. SJC – Công ty Vàng Bạc Đá Quý Sài Gòn là một doanh nghiệp nhà nước thuộc UBND TPHCM, được thành lập năm 1988.
Tiến sĩ Lê Đăng Doanh cho rằng độc quyền không bảo đảm sự cạnh tranh lành mạnh, có thể dẫn đến rối loạn thị trường:
“Theo tôi bất kỳ một hành động độc quyền nào cũng cần phải được giám sát. Bởi vì độc quyền không bảo đảm sự cạnh tranh lành mạnh, có thể dẫn đến rối loạn thị trường. Vì vậy cho nên cần có biện pháp kiểm soát độc quyền trong kinh tế thị trường, bất kể là vàng hay cả các hoạt động độc quyền khác. Việt Nam hiện nay cũng bắt đầu có năng lực kiểm soát diễn biến và hoạt động của các công ty độc quyền của Việt Nam.”
Theo tôi bất kỳ một hành động độc quyền nào cũng cần phải được giám sát. Bởi vì độc quyền không bảo đảm sự cạnh tranh lành mạnh, có thể dẫn đến rối loạn thị trường.
-Tiến sĩ Lê Đăng Doanh
Trả lời câu hỏi của RFA Tiếng Việt về diễn biến cho đấu thầu vàng có liên quan như thế nào đến chống tham nhũng, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh nói:
“Theo tôi diễn biến cho đấu thầu vàng không liên quan trực tiếp đến tham nhũng. Mà nó liên quan trực tiếp đến tỷ giá và diễn biến của ngoại tệ. Hiện nay đang có khoản chênh lệch nhất định giữa tỷ giá của thị trường chợ đen. Tỷ giá đô la ở thị trường Việt Nam ít nhất 25.200 đồng một đô la, trong khi đó NHNN chỉ điều chỉnh ở mức độ có kiểm soát, và bảo đảm đồng đô la không biến động một cách quá lớn.”
Theo PGS. TS. Ngô Trí Long, nếu NHNN chào thầu và bán ra với mức giá gần sát với giá vàng quốc tế, thì không có gì bảo đảm doanh nghiệp trúng thầu sẽ bán vàng với giá rẻ. Trong trường hợp doanh nghiệp trúng thầu mua vàng với giá rẻ, nhưng lại duy trì mức giá cao như giá thị trường để hưởng mức chênh lệch lớn, thì người được lợi lớn nhất là các doanh nghiệp này, chứ chưa hẳn là người dân.
Tin từ RFA Read More
