Úc Châu, tức là xứ sở của kangaroo, gấu koala, thằn lằn chạy hai chân, và dân thì ăn sáng bằng Vegemite – một thứ mặn chát y như nước mắt của một cô gái vừa bị bồ đá.
Nhưng kỳ lạ thay, dân xứ này lại có một kho tàng tiếng lóng vừa thân tình vừa tưng tửng, nghe chơi chơi mà đậm chất văn hoá, khiến du khách mới đặt chân tới là cười té ghế, còn ai sống lâu thì ghiền luôn cái giọng ngọng thấy thương vì duyên dáng.
Sau khi đã học được câu thần chú “Take it easy, mate!” (Chuyện nhỏ bỏ đi! Không có gì trầm trọng đâu bạn hiền!), dân mới nhập cư bắt đầu vỡ lòng tiếng Úc bằng hai câu “No worries, mate!” và “Good on ya!” – hai cụm từ được xem như là lời ru ngủ quốc dân, xoa dịu quốc tế, và làm ấm lòng mọi tình huống từ quán rượu cho tới phòng xử án.
1.“No worries, mate!” – Không sao đâu, bạn hiền!
Câu này giống như một câu thần chú trị bá bệnh: trễ hẹn? No worries, mate! Làm bể ly bia? No worries! Lỡ chạy xe cán chó hàng xóm? Well… hơi phiền đó, nhưng cũng “no worries” nếu con chó còn sống sót.
Khác với văn hoá Tây phương vốn hay nhấn mạnh đến trách nhiệm, đền bù, xin lỗi dài dòng, thì dân Úc “nó” lại nhẹ nhàng như gió thổi qua đồng cỏ. “No worries” không chỉ là cách nói “don’t worry” (đừng lo), mà còn là cách đời sống hoà tan với thiên nhiên-một kiểu ứng xử nhẹ tựa khói thuốc bên ly bia lạnh sau giờ tan “shift” (ca làm việc).
Nhiều người nói “no worries” là tinh thần lạc quan. Nhưng nói thiệt, nó còn là một thứ chống trầm cảm tự nhiên. Chỉ cần bạn bị phạt đậu xe, đứa bạn Úc kế bên sẽ vỗ vai, nói “no worries, mate!” và bằng cách thần kỳ nào đó, bạn thấy đời bỗng… dễ chịu hơn.
Có một Việt kiều Úc về thăm quê sau 20 năm định cư, gặp ông nội đang than mất mùa, liền phán một câu “No worries, mate!” Ông nội nó, nó cũng “mate” luôn?!
2.“Good on ya!” – Ờ, hay đó nghen!
Bây giờ tới câu “Good on ya!” – nghe như “good on you” nhưng phát âm lẹ lẹ như đang ăn phải ớt hiểm. Thoạt đầu, ai cũng tưởng câu này có nghĩa là “mày mặc áo đẹp đó nghen!” nhưng không, nó không liên quan tới áo quần, mà là lời khen kiểu Úc.
Khi bạn làm được chuyện gì đáng biểu dương, dù là nhặt rác, hiến máu, hay chỉ mới bỏ được thuốc lá một ngày, bạn sẽ nghe một giọng Úc lè nhè, vỗ vai: “Good on ya, mate!”
Nó không kêu gào như “Bravo!” kiểu Pháp, không sến súa như “Well done!” kiểu Mỹ, mà vừa mộc mạc vừa phóng khoáng. Giống như nói: “Ờ, mày làm vậy là tốt đó, tao khoái!” – ngắn gọn, không rườm rà.
Đặc biệt, “good on ya” cũng xài được khi… cà khịa lịch sự. Chẳng hạn, đứa bạn rủ bạn đi nhậu cuối tuần, bạn từ chối vì ở nhà giữ con, nó sẽ cười, nháy mắt: “Good on ya, mate!” – nghĩa là “Ờ, tao biết mày là người cha gương mẫu đó, nhưng… sợ vợ thấy bà!”
Ngoài hai câu kinh điển trên, dân Úc còn có một loạt biến thể ngôn ngữ phong phú như con bò nước Úc:
“Fair dinkum?” – Câu hỏi thiệt hay giả, kiểu “Thiệt hông trời?”
“Bloody oath!” – Lời thề danh dự, nghĩa là “Chắc chắn luôn!”
“She’ll be right!”– Câu an ủi mang tính… triết học: “Rồi mọi chuyện sẽ ổn thôi!” – nghe y chang mấy ông già ngồi trước hiên nhà uống trà nhìn đời qua khói thuốc.
Những câu này không chỉ là tiếng lóng, mà là một thái độ sống, phản ánh cái hồn của xứ Úc: rộng rãi, ít ràng buộc, và cười cợt ngay cả trong… tai hoạ.
Văn hoá “mate-ship” – tình bạn lạ đời
Tất cả những câu trên đều có chữ “mate” đi kèm – một chữ thần thánh. “Mate” không đơn thuần là “bạn bè” mà là cái tình nghĩa bụi đời giữa hai thằng cùng làm thợ điện, giữa hai ông già cùng bắt cá sấu ở vùng Top End, hay hai chị em cùng bán barbie (tức là barbecue, chứ không phải búp bê).
Trong chiến tranh, lính Úc gọi nhau là “mate,” cùng chia nước, chia thuốc lá. Trong đời thường, bạn kêu một người lạ là “mate” thì coi như đã mời người ta bước vào vòng tròn thân thiết – bất kể giàu nghèo, màu da hay lý lịch.
Nói chuyện với nhân viên ngân hàng? “Thanks, mate!”
Cãi nhau với nhân viên thuế? “Listen here, mate…”
Lỡ đụng xe ngoài đường? “No worries, mate!”
Nghe cứ như toàn dân Úc quen nhau từ… tiền kiếp.
Học tiếng Úc, coi chừng hiểu lộn.
Khổ một nỗi, nhiều từ Úc phản ngữ, tức là nói vậy nhưng không phải vậy. Chẳng hạn như:
“Not bad” = Tốt lắm!
“You reckon?” = Bạn nghĩ vậy hả? (Nhưng đôi khi cũng là “Tôi nghĩ giống bạn đó.”)
“He’s a bit of a character.”= Ông nội này hơi bị quái!
“It’s not my cup of tea.”= Thứ này tôi nuốt không vô!
Một sinh viên Việt từng kể: hôm đi làm thêm bưng bê ở quán, bị khách Úc chê nước cam “not bad” – tưởng là dở, bèn cúi đầu xin lỗi rối rít. Về sau mới biết, “not bad” là… lời khen úp mở! Là không có tệ!
Lời ru chuột túi
Tiếng Úc là một bản giao hưởng ngắn gọn, phóng khoáng, mà người Úc thì cười nói như chơi, sống không cần quá trịnh trọng. Trong thế giới mà ai cũng đang nóng đầu vì tin tức, deadline, lạm phát, và giá xăng, thì những câu như “No worries, mate!” hay “Good on ya!” nghe như lời ru của một con chuột túi hiền lành giữa hoang mạc vùng bụi đỏ. Nó không làm đời bạn khá hơn, nhưng nó làm bạn thấy nhẹ lòng hơn. Và nhiều khi, bấy nhiêu đó là đủ rồi.
Nếu có ai hỏi nước Úc là gì, thì xin đừng chỉ bản đồ. Chỉ cần mỉm cười, vỗ vai người ta và nói: “Good on ya, mate. No worries!” Vậy là xong!
(Melbourne)
The post Tiếng Úc không giống ai appeared first on Saigon Nhỏ.
