Người ta thường nghe câu “chết vì tuổi già.” Tuy nhiên, lời giải thích có vẻ đơn giản và nhẹ nhàng này, xét về mặt y học và khoa học, lại là một cách nói sai.
Thật sự thì con người không chết đơn thuần vì già, mà họ qua đời vì những căn bệnh và tình trạng cụ thể, vốn ngày càng phổ biến và nghiêm trọng khi một người đạt đến tuổi xế chiều. Sự khác biệt này không chỉ về vấn đề ngữ nghĩa, nó còn có ý nghĩa quan trọng đối với cách chúng ta tiếp cận việc chăm sóc vào cuối đời và sức khỏe cộng đồng.
Câu chuyện về Jeanne Calment, người sống đến 122 tuổi, làm nổi bật điểm này. Là người cao tuổi nhất được ghi nhận về tuổi thọ, nếu có ai đó chết vì “tuổi già,” thì đó chính là bà. Tuy nhiên, ngay cả trong trường hợp của bà, cái chết vẫn có thể do một sự kiện hoặc tình trạng y tế cụ thể, ngay cả khi nó không được công bố chính thức.
Thuật ngữ “tuổi già” thường được dùng như một cách nói tắt hoặc một cách lịch sự để tránh né thực tế khắc nghiệt thường thấy về một nguyên nhân tử vong cụ thể.
Như Bác Sĩ Elizabeth Dzeng, phó giáo sư y khoa tại đại học University of California, San Francisco, lưu ý, giấy chứng tử sẽ không bao giờ ghi “tuổi già” là nguyên nhân. Thay vào đó, nó sẽ trích dẫn một sự kiện cụ thể như ngừng tim, mà bản thân nó lại do một vấn đề tiềm ẩn như đau tim, nhiễm trùng hoặc một dạng ung thư gây ra.
Nguyên nhân gây tử vong ở người cao tuổi
Khi con người già đi, cơ thể chúng ta dễ mắc nhiều loại bệnh tật. Hệ thống miễn dịch suy yếu, các cơ quan và hệ thống sinh học bắt đầu mất chức năng. Điều này khiến bệnh tật dễ dàng tấn công và cơ thể khó chống lại hơn.
Ví dụ, một bệnh nhiễm trùng nhẹ như viêm phổi sẽ đặc biệt nguy hiểm đối với người cao tuổi, ngay cả khi người trẻ có thể hồi phục dễ dàng. Ở người cao tuổi, các triệu chứng của những bệnh này cũng ít rõ ràng hoặc biểu hiện khác nhau.
Người cao tuổi bị viêm phổi đôi khi không sốt cao hoặc ho. Thay vào đó, họ biểu hiện các dấu hiệu như lú lẫn nhiều hoặc suy giảm khả năng thực hiện các công việc hàng ngày, khiến việc chẩn đoán bệnh tiềm ẩn trở nên khó khăn.
Việc sử dụng “tuổi già” làm nguyên nhân tử vong không phải một hiện tượng mới. Trong nhiều năm, Trung Tâm Y Tế Thế Giới (World Health Organization – WHO) đưa thuật ngữ này vào sổ tay dữ liệu International Classification of Diseases (ICD). Mãi đến năm 2022, WHO mới thay thế “tuổi già” bằng thuật ngữ y khoa chính xác hơn, “suy giảm sinh học liên quan đến lão hóa về năng lực nội tại.”
Sự thay đổi này phản ánh sự hiểu biết ngày càng tăng rằng lão hóa là một quá trình suy giảm thể chất làm tăng nguy cơ mắc các bệnh cụ thể, chứ không phải nguyên nhân tự thân gây tử vong.
Mặc dù cộng đồng y khoa dần tránh xa thuật ngữ này, cụm từ “chết vì tuổi già” vẫn tồn tại trong ngôn ngữ thông thường và, ở một số nền văn hóa, các tài liệu chính thức.
Ví dụ như ở Nhật Bản, thuật ngữ “rōsui” – hay “suy giảm liên quan đến tuổi già” – thường được sử dụng như một nguyên nhân tử vong. Trên thực tế, đây là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ ba tại Hoa Kỳ vào năm 2021.
Đối với một số người, thuật ngữ này được ưa chuộng hơn vì nó mang lại cảm giác bình yên và kết thúc, gợi ý về một cái kết tự nhiên và nhẹ nhàng, thay vì một thất bại thảm hại trước một căn bệnh cụ thể. Nó còn được xem như một cách để các gia đình tìm thấy sự an ủi và khép lại, tránh phải đối mặt với những chi tiết thường gây đau đớn của một căn bệnh cụ thể.
Khi Nữ Hoàng Elizabeth II qua đời vào năm 2022, nguyên nhân chính thức của cái chết được liệt kê là “tuổi già.” Tuyên bố công khai này, mặc dù mang lại sự an ủi cho nhiều người, nhưng được coi như một ví dụ về cách thuật ngữ này được sử dụng để tôn trọng quyền riêng tư và đưa ra một lời giải thích trang trọng mà không tiết lộ các sự kiện y tế cụ thể dẫn đến sự ra đi của bà.
Mặc dù về mặt cảm xúc, việc nói ai đó “chết vì tuổi già” thường dễ dàng, nhưng câu nói chính xác hơn là họ “qua đời do tuổi cao sức yếu không chịu đựng được bệnh nặng.”
Sự khác biệt nhỏ nhưng quan trọng này thừa nhận cuộc sống lâu dài của người đó, đồng thời thừa nhận cái chết của họ cuối cùng do một trong nhiều tình trạng sinh học và y tế đi kèm với quá trình lão hóa. Nắm được sự khác biệt này giúp chúng ta hiểu chính xác y học và đồng cảm khi nói về sự kết thúc của một cuộc đời dài.
The post ‘Chết vì tuổi già,’ không đơn giản như bạn nghĩ! appeared first on Saigon Nhỏ.
