Việc Tổng Bí Thư Tô Lâm, vốn không phải là người đứng đầu Quốc Hội hay Chính Phủ lại trực tiếp là trưởng Ban chỉ đạo Trung Ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật thuộc hai nhánh quyền lực này, đã đập tan trục phân quyền giữa Đảng-Nhà Nước-Quốc Hội.
Đế chế Tô Lâm tại Việt Nam đã hiện nguyên hình.
Ngày 1 Tháng Năm, Bộ Chính Trị CSVN ban hành quyết định số 288-NQ/TW, thành lập ban chỉ đạo Trung Ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật do Tổng Bí Thư Tô Lâm làm trưởng ban, hai phó ban là Thủ Tướng Phạm Minh Chính và Chủ Tịch Quốc Hội Trần Thanh Mẫn. Ngoài ba cá nhân này, ban còn có thêm 23 ủy viên, trong đó có 7 ủy viên Bộ Chính Trị gồm các ông: Phan Đình Trạc, Lê Minh Hưng, Nguyễn Duy Ngọc, Nguyễn Trọng Nghĩa, Đỗ Văn Chiến, Phan Văn Giang và Lương Tam Quang.
Ban chỉ đạo Trung Ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật có nhiệm vụ đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, nhằm đảm bảo hiệu quả trong việc triển khai các chính sách pháp luật, đáp ứng các yêu cầu phát triển đất nước Việt Nam trong kỷ nguyên mới.
Dưới góc nhìn chính trị nội bộ Đảng CSVN, việc ông Tô Lâm được bổ nhiệm làm trưởng ban chỉ đạo Trung Ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật đã phát sinh ra nhiều điểm bất thường và đáng lưu ý, lại xuất hiện ngay tại thời điểm mà từng cá nhân có tầm ảnh hưởng nào cũng cần gia tăng quyền lực trước Đại Hội Đảng CSVN lần thứ XIV (nhiệm kỳ 2026-2031).
Thông thường việc hoàn thiện thể chế, pháp luật là lĩnh vực thuộc thẩm quyền của Quốc Hội và Chính Phủ nên đáng ra chủ tịch, phó chủ tịch quốc hội hoặc thủ tướng, phó thủ tướng đứng ra đảm nhận nhiệm vụ. Đây là cơ chế phân quyền Đảng- Quốc Hội- Chính Phủ để giữ thế cân bằng quyền lực, tránh tình trạng một cá nhân hay một tổ chức độc chiếm độc quyền. Thế nhưng ông tổng họ Tô đang phá vỡ thế cân bằng này.
Trước đây, ngoại trừ ban chỉ đạo Trung Ương về phòng chống tham nhũng-tiêu cực thường do tổng bí thư đảng trực tiếp làm trưởng ban, các ban chuyên đề khác như: Ban chỉ đạo cải cách tư pháp, ban chỉ đạo điều hành giá, ban chỉ đạo cải cách hành chính của Chính Phủ, ban chỉ đạo Nhà Nước các công trình, dự án trọng điểm ngành giao thông… tổng bí thư đảng thường đứng ngoài lề.
Việc ông Tô Lâm làm trưởng Ban chỉ đạo về hoàn thiện thể chế, pháp luật cho thấy đây là hành vi chiếm quyền của Chủ Tịch Quốc Hội Trần Thanh Mẫn và Thủ Tướng Chính Phủ Phạm Minh Chính, mở rộng quyền lực sang cả lĩnh vực lập pháp lẫn hành pháp.
Điều này cũng dễ hiểu, quyết định số 288 NQ/TW là câu trả lời cho việc sau khi quét sạch thế lực Nguyễn Xuân Phúc, phá vỡ thế “tam vương hợp bích” gồm: Chủ Tịch Nước Lương Cường, Thủ Tướng Phạm Minh Chính và Chủ Tịch Quốc Hội Trần Thanh Mẫn thì giờ đây ông Tô Lâm đã nắm trọn bầu trời chính trị Việt Nam. Một đế chế Tô Lâm hình thành thông qua việc: tổng bí thư là quyền nắm toàn đảng, trưởng ban chỉ đạo Trung Ương về phòng chống tham nhũng là quyền nắm điều tra, kỷ luật đảng viên và giờ đây là trưởng ban chỉ đạo cải cách thể chế-pháp luật là nắm quyền thể chế-pháp luật.
Tô Lâm xuất thân từ ngành công an và ngành công an hiện đang nắm quyền ảnh hưởng tại Việt Nam, cho nên đế chế Tô Lâm là sự kết hợp: Đảng-Công An-Lập Pháp-Thể Chế-Pháp Luật. Đây cũng là bước đi củng cố quyền lực chính trị một cách bài bản, từ trung ương xuống tận các tỉnh thành. Tinh gọn bộ máy tổ chức và sáp nhập tỉnh/thành là nằm trong bước đi này của Tô Lâm.
Chủ Tịch Quốc Hội Trần Thanh Mẫn và Thủ Tướng Chính Phủ Phạm Minh Chính giờ hoàn toàn bị động, lép vế trước Tổng Tô, điều này có nghĩa là vai trò của Quốc Hội và Chính Phủ CSVN chỉ còn hình thức trước đảng và bị đảng lẫn cá nhân ông Tô Lâm bóp ghẹt hoặc thao túng toàn diện.
Tô Lâm không phải là nhà cải cách. Xuất thân từ ngành công an có truyền thống trấn áp, nay lại nắm thêm quyền thể chế- pháp luật, ông trở thành một “siêu quyền lực” có thể ban hành nhiều văn bản pháp luật phục vụ cho nhu cầu lợi ích cá nhân, gia cố thêm vị thế lãnh đạo độc tôn của đảng CSVN. Từ đó, CSVN phát đi thông điệp rõ ràng “ổn định chế độ là chính, cải cách thể chế là phụ.”
Một bước ngoặt nguy hiểm cho chính trị Việt Nam. Đảng CSVN dưới thời Tô Lâm đã lộ rõ bản chất lạm pháp hóa đảng trị, tập trung quyền lực về tay một người và gạt các thiết chế lập pháp-hành pháp sang bên do hoàn toàn phụ thuộc vào Điều lệ Đảng. Tập trung quyền lực kiểu này tạo nên một tiền lệ chưa từng có: mọi định hướng chính sách, mọi thiết kế luật lệ, đều quy chiếu vào ý chí cá nhân của một Tổng Bí Thư công an vốn quen trấn áp hơn là đối thoại.
Tại sao gọi đây là “đế chế Tô Lâm?” Bởi chưa từng có trong tiền lệ kể từ khi đảng CSVN thành lập cho đến nay, tổng bí thư đảng nắm tất tần tật quyền hành pháp và lập pháp, quyền sinh sát đảng viên nằm trong tay ông qua Ban chỉ đạo phòng chống tham nhũng, quyền định hình luật lệ nằm trong tay ông qua Ban chỉ đạo hoàn thiện thể chế-pháp luật. Quốc Hội không còn đóng vai trò trung tâm ban hành hiến pháp và luật pháp. Chính Phủ không còn là nơi tự chủ ban hành những cải cách hành chính, thiết kế các chính sách phục vụ cho nhu cầu phát triển đất nước. Cả hai cơ quan này nay chỉ còn là cỗ máy thi hành theo sự chỉ đạo của ban chỉ đạo mà Tổng Tô đứng đầu.
Đây không còn là nhà nước pháp quyền XHCN mà là nhà nước công an trị, cơ chế kiểm soát và đối trọng bị vô hiệu hóa. Mọi quy trình pháp luật chỉ còn là công cụ phục vụ cho việc củng cố quyền lực cá nhân.
Đế chế Tô Lâm sẽ là mô hình tiêu biểu cho vấn đề mạnh tay siết chặt an ninh mạng, bóp nghẹt quyền lập hội, quyền tự do báo chí và hợp thức hóa việc đàn áp của ngành công an tại Việt Nam. Những văn bản luật mà nhà cầm quyền CSVN đưa ra sau này sẽ nhằm phục vụ cho mục tiêu hợp pháp hóa quyền lực nhóm lãnh đạo, tăng cường đàn áp phản kháng và thanh trừng nội bộ.
Thật khó để đặt niềm tin rằng, ban chỉ đạo hoàn thiện thể chế, pháp luật là một bước đi cải cách tiến bộ của nhà cầm quyền CSVN, đây là sự kiểm soát và chắc hẳn không phải mở đường tiến đến dân chủ hóa cho Việt Nam.
Cũng có thể nói, Tô Lâm và phe cánh đang lộ rõ hành động kiểm soát nhân sự cấp cao tại Đại Hội Đảng CSVN lần thứ XIV, vì nơi này dự kiến sẽ hợp thức hóa “đế chế Tô Lâm.”
Đế chế Tô Lâm hiện nguyên hình là lúc đặt dấu chấm hết cho vai trò thực chất của Quốc Hội và Chính Phủ CSVN. Với đế chế này, liệu có còn chỗ cho dân chủ hóa Việt Nam không, hay càng đưa Việt Nam vào ngã rẽ nguy hiểm hơn?
The post Không cần tới đại hội, ‘đế chế Tô Lâm’ đã hiện nguyên hình appeared first on Saigon Nhỏ.
