Không thiếu những lúc ta phải chọn lựa: nên nghỉ việc hay tiếp tục? nên yêu hay dừng lại? nên đầu tư hay chờ thêm? Và thế là ta… suy nghĩ quá nhiều, lo lắng quá mức, rồi mắc kẹt trong chính sự do dự của mình.
Trong cuộc sống, ai cũng từng rơi vào tình huống phải chọn giữa nhiều hướng đi như vậy. Và đôi khi, chúng ta suy nghĩ quá nhiều, lo lắng quá mức, mong muốn chọn được phương án “hoàn hảo”. Tâm lý học gọi đó là “tối đa hóa” – một kiểu tư duy khiến ta kiệt sức vì luôn cố gắng đưa ra lựa chọn tốt nhất, ngay cả khi không cần thiết.
Các công cụ hiện đại như bảng phân tích ưu nhược điểm, ma trận quyết định hay khung thời gian có thể giúp ích. Nhưng đôi khi, điều hữu ích nhất lại đến từ trí tuệ cổ xưa – cụ thể là từ Phật giáo: Bộ lọc Ba Cánh Cổng của Chánh Ngữ.
Ban đầu, các nhà sư dùng bộ lọc này để cân nhắc trước khi nói ra điều gì đó. Nhưng bạn hoàn toàn có thể áp dụng nó để đưa ra quyết định trong cuộc sống.
Ba câu hỏi đơn giản của Bộ Lọc Phật Giáo:
Điều này có đúng không? → Liệu suy nghĩ của bạn có dựa trên sự thật hay chỉ là nỗi sợ và giả định?
Điều này có cần thiết không? → Có thực sự cần phải hành động ngay lúc này, hay mọi thứ có thể diễn ra tự nhiên?
Điều này có tử tế không? → Quyết định này có giúp giảm đau khổ cho bạn và người khác, hay sẽ gây thêm tổn thương?
Áp dụng từng cánh cổng vào thực tế
Cổng 1. Có đúng không?
Một lần, tôi định thay đổi bảng điều khiển vì thấy lượng truy cập giảm. Tôi còn có ảnh chụp màn hình làm bằng chứng. Nhưng sau khi kiểm tra kỹ, đó chỉ là sự cố nhỏ vào cuối tuần. Nếu tôi hành động theo giả định ban đầu, tôi đã lãng phí thời gian và gây phiền hà cho người khác.
Bài học: Đừng để lo lắng đánh lừa bạn. Hãy kiểm tra lại dữ liệu, nhờ người khác đánh giá, và phân biệt rõ giữa “suy nghĩ” và “sự thật.”
Mẹo nhanh:
-Đặt tên cho nỗi lo: “Nếu không sửa, tôi sẽ mất độc giả.”
-Đặt tên cho dữ liệu: “Lưu lượng truy cập đã ổn định sau 12 giờ.”
-Nhờ người trung lập kiểm tra.
Cổng 2. Có cần thiết không?
Tôi từng dành hàng giờ để lên kế hoạch mở thêm một nhóm Facebook. Cho đến khi vợ tôi hỏi: “Cái nhóm hiện tại có bị hỏng không?” – Không hề. Tôi chỉ muốn làm mới.
Bài học: Không phải lúc nào cũng cần hành động. Phật giáo dạy rằng ngay cả giáo pháp cũng chỉ là chiếc bè để qua sông – không cần mang theo mãi.
Mẹo nhanh:
-Kiểm tra hạn chót: Có thật sự gấp không?
-Chi phí cơ hội: Nếu làm việc này, tôi sẽ bỏ lỡ điều gì?
Cổng 3. Có tử tế không?
Tôi từng suýt ký hợp đồng quảng cáo trà giảm cân cho nội dung chánh niệm. Tiền rất hấp dẫn, nhưng tôi cảm thấy không ổn.
Bài học: Tử tế không chỉ là “tốt bụng” – mà là hành động giúp giảm đau khổ cho người khác và chính mình. Nếu cảm thấy bất an, hãy lùi lại.
Mẹo nhanh:
-Ai sẽ bị ảnh hưởng bởi quyết định này trong sáu tháng tới?
-Tôi đang cảm thấy vững vàng hay rối bời?
Bài tập 5 phút để ra quyết định
-Hít thở và nhận diện suy nghĩ → Hai hơi thở sâu. Gọi tên suy nghĩ: “lo lắng,” “vội vã,” “lập kế hoạch.”
-Mở ba cánh cửa → Có đúng không? Cần thiết không? Tử tế không?
-Hành động ngay hoặc lên lịch sau → Nếu cả ba câu trả lời là “có”, hãy bắt đầu. Nếu còn nghi ngờ, hãy lên lịch xem lại sau.
Từ khi áp dụng bộ lọc này, tôi thấy cuộc sống nhẹ nhàng hơn. Không phải vì mọi thứ trở nên hoàn hảo, mà vì tôi không còn bị cuốn vào sự hỗn loạn. Tôi có thể hiện diện nhiều hơn, kể cả trong những bữa cơm gia đình vợ bằng tiếng Việt – dù vẫn nói sai giọng!
Bộ lọc này không biến tôi thành người hoàn hảo. Nó chỉ giúp tôi có không gian để thở, để nhìn rõ, và để hành động một cách vững vàng.
Thêm nhiều cách nữa, nếu bạn đang đứng trước ngã ba đường và vẫn còn phân vân quá đỗi về quyết định của mình, hãy thử nhé.
1.Tưởng tượng mình đến từ tương lai và viết một lá thư cho chính mình ở hiện tại.
Trong bộ truyện tranh nổi tiếng thế giới Doraemon, cậu nhóc hậu đậu Nobita đã không ít lần sử dụng cỗ máy thời gian để đi đến tương lai hoặc từ tương lai trở về quá khứ. Có đôi khi sai lầm được sửa chữa kịp thời, nhưng cũng có thể không. Điều đấy không quan trọng, quan trọng là Nobita được trải nghiệm đủ thứ trên suốt chặng đường.
Tại sao bạn không làm giống thế nhỉ. Sử dụng trí tưởng tượng của mình như một cỗ máy thời gian. Lấy một tờ giấy, một cây bút và nghĩ đến các sự lựa chọn khó khăn của mình. Hãy chọn một con đường mà bạn cảm thấy muốn đi nhất. Hãy nhắm mắt lại và mường tượng ra cuộc sống của bạn sẽ thay đổi như nào sau 6 tháng.
Hãy mô tả một cách chi tiết nhất có thể những điều tích tực và tiêu cực sẽ xảy đến. Hãy nghĩ về kết quả bạn sẽ đạt được, bạn đang ở đâu và bạn có thể làm gì tiếp theo. Đừng quên thêm vào đó những cảm xúc thực sự của bạn: lo lắng, sợ hãi hay vui vẻ, tự tin.
Viết càng nhiều càng tốt, vì đây là lá thư bạn gửi cho chính mình từ tương lai. Nếu hài lòng với quyết định đó, hãy ghi ra. Hoặc có điều gì khiến bạn vẫn lo lắng, đừng giấu giếm nó.
Vào cuối bức thư, nhớ viết lời cảm ơn chính bản thân bạn vì đã có quyết định này và lá thư ảnh hưởng như thế nào đến cuộc sống của bạn.
Sau khi hoàn thành, hãy lên cỗ máy thời gian, quay trở lại thực tại và cất bức thư đi.
2.Lấy một tờ giấy khác, lặp lại các bước như trên
Hãy lấy một tờ giấy khác, viết một lá thư giống như lá thư trước. Nhưng thay đổi nội dung bằng một quyết định khác. Lặp lại tất cả các bước như trên, càng chi tiết càng tốt.
Sau đó gập tờ giấy lại, cảm ơn bản thân một lần nữa vì sự lựa chọn này, rồi cất lá thư đi.
3.Để vài ngày trôi qua rồi lấy cả hai lá thư ra đọc lại
Khi bạn bắt đầu quên những gì mình đã viết, lại chính là thời điểm thích hợp để bạn đọc lại chúng. Lúc này bạn sẽ có cái nhìn khách quan, bao quát hơn về sự lựa chọn của mình. Khi đọc lại chính bức thư của mình sau một khoảng thời gian, tâm lý của chúng ta thường coi như nó được viết từ một người xa lạ.
Bạn sẽ nhận ra được khả năng của mình từ những chi tiết cụ thể bạn viết trong lá thư. Bạn sẽ vô tình hiểu được bạn sợ hãi với quyết định nào hơn. Khi đó, lựa chọn còn lại chắc chắn sẽ phù hợp hơn với bạn.
Chúc bạn luôn đưa ra được những quyết định đúng đắn!
(theo Hack Spirit và nguồn tổng hợp)
The post Cách ra quyết định nhanh chóng khi đứng giữa ngã ba đường appeared first on Saigon Nhỏ.
