Tất cả chúng ta đều đôi khi trải qua cảm giác lo lắng, bồn chồn hoặc căng thẳng. Đối với nhiều người, đây là một phần bình thường của cuộc sống – cảm giác hồi hộp trước một bài thuyết trình quan trọng hoặc ngại ngùng trong buổi hẹn hò đầu tiên. Nhưng với những người khác, những cảm xúc này có thể trở nên dữ dội và dai dẳng đến mức làm gián đoạn đáng kể cuộc sống của họ. Vậy, sự khác biệt giữa cảm giác lo lắng và rối loạn lo âu là gì?
Sự khác biệt chính nằm ở cường độ, thời gian và tác động của những cảm xúc này. Trong khi cảm giác lo lắng là một phản ứng tạm thời, kiểm soát được đối với một tác nhân gây căng thẳng cụ thể, thì rối loạn lo âu là một tình trạng dai dẳng và quá sức chịu đựng, chi phối các lựa chọn và hành vi của một người.
Phổ lo âu: Từ cảm xúc bình thường đến rối loạn
Theo Bác Sĩ Karen Cassiday, cựu chủ tịch Hiệp Hội Lo Âu Và Trầm Cảm Hoa Kỳ (Anxiety and Depression Association of America,) cảm giác cơ bản là như nhau, nhưng sự khác biệt quan trọng nằm ở cách nó ảnh hưởng đến cuộc sống của một người.
Cảm xúc lo lắng: Một trải nghiệm bình thường, lành mạnh của con người. Đây là một cảm giác lo ngại hoặc sợ hãi nhẹ, thường gắn liền với một sự kiện hoặc tình huống cụ thể. Một người cảm thấy hơi bất an trước buổi phỏng vấn xin việc, nhưng vẫn có thể vượt qua. Những triệu chứng, như tim đập nhanh hay lòng bàn tay đổ mồ hôi, vẫn hiện hữu nhưng kiểm soát được và không ngăn cản việc sinh sống bình thường. Phản ứng này là một cơ chế sinh tồn tiến hóa, cách cơ thể chuẩn bị để đối mặt với một mối đe dọa tiềm tàng và thường lắng xuống khi tình huống đó qua đi.
Rối loạn lo âu: Khi được chẩn đoán mắc chứng rối loạn lo âu, tín hiệu nguy hiểm bên trong này trở nên sai lệch và mất kiểm soát. Cảm giác lo lắng và sợ hãi rất dữ dội, dai dẳng và thường không tương xứng với tình huống thực tế. Điều này dẫn đến suy giảm đáng kể các hoạt động hàng ngày, khiến bạn khó ngủ, làm việc, giao tiếp xã hội hoặc ra khỏi nhà. Những người mắc chứng rối loạn lo âu thường cố gắng hết sức để tránh những tình huống có nguy cơ kích hoạt sự e sợ, điều này khiến họ bỏ lỡ những trải nghiệm phong phú và trọn vẹn như đi du lịch, theo đuổi các cơ hội nghề nghiệp mới hoặc kết nối với bạn bè và gia đình.
Các loại rối loạn lo âu thường gặp
Rối loạn lo âu là một nhóm các tình trạng liên quan, mỗi tình trạng có những đặc điểm riêng. Một số loại phổ biến nhất như:
Tổng quát: Đặc trưng bởi sự lo toan mãn tính và quá mức, không tập trung vào bất kỳ điều gì cụ thể. Lo lắng là một hiện tượng thường trực, thường gắn liền với các sự kiện hàng ngày như công việc, sức khỏe, tài chính hoặc gia đình.
Xã hội: Nỗi sợ hãi mãnh liệt về các tình huống xã hội, xuất phát từ nỗi lo bị đánh giá hoặc bị làm nhục. Điều này khiến việc tương tác với người khác, tham gia các buổi tụ họp xã hội hoặc thực hiện các công việc đơn giản như gọi đồ ăn trong nhà hàng trở nên cực kỳ khó khăn.
Hoảng sợ: Biểu hiện bằng các cơn hoảng loạn tái phát, bất ngờ. Những cơn hoảng sợ này là những đợt hãi hùng dữ dội đột ngột kèm theo các triệu chứng thể chất nghiêm trọng như đau ngực, khó thở, chóng mặt và cảm giác mất kiểm soát hoặc tử vong.
Ám ảnh sợ hãi đặc hiệu: Nỗi sợ hãi mãnh liệt và phi lý đối với một vật thể hoặc tình huống cụ thể, chẳng hạn như độ cao, bay hoặc một số loài động vật nhất định. Nỗi sợ hãi quá lớn đến mức dẫn đến việc né tránh tác nhân gây sợ hãi, điều này làm hạn chế đáng kể các cơ hội trong cuộc sống của một người.
Tìm kiếm sự giúp đỡ và hy vọng
Rối loạn lo âu rất phổ biến, ảnh hưởng đến gần một phần tư dân số tại một thời điểm nào đó trong cuộc đời, nhưng bù lại chúng ta có khả năng điều trị cao. Nhiều người cảm thấy dễ chịu hơn đáng kể thông qua sự kết hợp giữa liệu pháp trò chuyện, chẳng hạn như liệu pháp nhận thức hành vi và thuốc.
Liệu pháp nhận thức hành vi giúp một người xác định và thách thức các kiểu suy nghĩ tiêu cực gây ra lo sợ, thay thế bằng những gì thực tế và hữu ích đối với bản thân. Thuốc thì giúp kiểm soát các triệu chứng thể chất và cảm xúc, làm cho việc tham gia trị liệu và các chiến lược đối phó khác trở nên dễ dàng.
Đối với những người chưa sẵn sàng theo đuổi liệu pháp hoặc thuốc, cũng có nhiều chiến lược tự chăm sóc giúp kiểm soát các triệu chứng. Cassiday khuyên mọi người nên kết hợp các bài tập như thiền, yoga và tập thể dục thường xuyên vào thói quen hàng ngày. Điều quan trọng là tìm ra phương pháp phù hợp với chính mình và duy trì sự kiên trì.
Mặc dù việc cảm thấy lo lắng là một phần bình thường của trải nghiệm làm người, nhưng việc sống chung với rối loạn lo âu không quá phức tạp. Nhận ra sự khác biệt là bước đầu tiên để có được sự giúp đỡ cần thiết và giành lại cuộc sống không còn bị ràng buộc bởi nỗi sợ hãi tột độ.
(theo Mentalfloss)
The post Cảm giác lo lắng và rối loạn lo âu, khác nhau ra sao? appeared first on Saigon Nhỏ.
