Trong lịch sử chính trị đương đại của CSVN, hiếm có nhân vật địa phương nào để lại dấu ấn sâu đậm như ông Nguyễn Bá Thanh ở Đà Nẵng. Suốt nhiều năm được ca tụng như vị anh hùng, có công lớn làm thay da đổi thịt thành phố này, là hình ảnh lãnh đạo liêm chính, hết lòng vì dân. Thế nhưng, đằng sau những ca tụng là một sự thật phũ phàng, ông chỉ là sản phẩm khéo léo của bộ máy tuyên truyền.
Hôm 6 Tháng Chín vừa qua, sau hai ngày xét xử, Tòa Án TP.Đà Nẵng tuyên phạt vợ chồng ông Võ Nhi 14 năm tù và bà Trần Kim Tuyến 3 năm tù, cả hai bị kết án tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.” Cáo trạng của vụ án cho biết, vào năm 2002, vợ chồng ông N.B.T-nguyên lãnh đạo TP.Đà Nẵng và bà L.T.Q (cư trú tại: Cách Mạng Tháng Tám, Đà Nẵng) mua tổng cộng 5 lô đất nằm ở vị trí đắc địa. Do không muốn trực tiếp đứng tên, họ nhờ ông Võ Nhi, cán bộ Văn phòng UBND TP.Đà Nẵng đứng hộ tên trên sổ đỏ.
Đến năm 2015, ông N.B.T qua đời. Gia đình bà L.T.Q đề nghị vợ chồng Nhi-Tuyến trả lại đất để sang tên, ghi nhận quyền sở hữu. Tuy nhiên, vợ chồng Nhi-Tuyến không đồng ý, thậm chí còn bí mật bán hai lô đất với tổng giá trị khoảng 15 tỷ VND để tiêu dùng cá nhân. Gia đình bà L.T.Q tố cáo. Cơ quan chức năng xác định tổng giá trị năm thửa đất mà vợ chồng Nhi-Tuyến chiếm đoạt lên đến 57.4 tỷ VND.
Điều khiến dư luận quan tâm không chỉ nằm ở giá trị tài sản bị chiếm đoạt, mà trọng tâm nhắm vào danh tính nạn nhân. Dù hầu hết báo đài-truyền thông nhà nước CSVN chỉ viết tắt là ông N.B.T và bà L.T.Q nhưng ai cũng hiểu “N.B.T” chính là Nguyễn Bá Thanh, cố lãnh đạo thành phố Đà Nẵng.
Trong ký ức số đông người dân, ông Thanh từng được ca ngợi là hình mẫu cán bộ cộng sản liêm chính, trong sạch, biết lo cho dân và cứng rắn với tham nhũng, lợi ích nhóm. Nhưng với giới quan sát chính sự ở Đà Nẵng, trong đó có tôi, câu chuyện hoàn toàn khác. Nguyễn Bá Thanh hiện thân của một cán bộ tham nhũng có hệ thống, được xây dựng bằng những “mưu sâu kế bẩn.” Nguyễn Bá Thanh – “thần tượng” do truyền thông CSVN tô vẽ lên, khác xa thực tế.
Phiên tòa trên phơi bày một nghịch lý, một cán bộ được gọi là “liêm chính” sao lại có hành vi mua đất bằng tên người khác để né tránh pháp luật? Phải chăng là thủ đoạn để giấu tài sản, là cách để tạo dựng mạng lưới quyền lực ngầm? Đây chỉ là một vụ việc nhỏ trong muôn vàn vụ việc khác tại Đà Nẵng có liên quan đến ông Nguyễn Bá Thanh. Để từ đây, lớp vỏ bọc “liêm chính” mà ông này khoác trên người hàng chục năm qua cần bóc hạ để trả lại đúng với sự thật.
Cho đến hiện tại, cả ngàn giáo dân xóm đạo Cồn Dầu (phường Hòa Xuân) hẳn chưa quên sự việc vào năm 2010, nhà cầm quyền Đà Nẵng dưới sự chỉ đạo của Bí Thư Thành ủy Nguyễn Bá Thanh “giải tỏa trắng” khu vực để giao đất cho Sun Group triển khai dự án “khu đô thị sinh thái.” Đông đảo bà con giáo dân ở đây không đồng thuận vì đất đai gắn liền với nhà cửa, mồ mả tổ tiên, cùng đời sống tín ngưỡng lâu đời và giá đền bù không thỏa đáng. Nhà cầm quyền khi đó dùng biện pháp cưỡng chế, dẫn đến xảy ra nhiều xung đột dữ dội, đỉnh điểm là vụ việc tháng Năm, 2010, khi lực lượng công an, dân phòng đàn áp đám tang của một cụ bà. Nhiều giáo dân Cồn Dầu bị bắt, bị đánh đập, bị bỏ tù và có người phải bỏ trốn sang Thái Lan xin tị nạn.
Cũng tại thời điểm đó, Nguyễn Bá Thanh “nổi tiếng” với phiên tòa xử tướng công an Trần Văn Thanh, nguyên chánh thanh tra Bộ Công An. Cụ thể vào năm 2009, tòa án Đà Nẵng xét xử vụ án “Đưa tin sai sự thật nhằm chống phá lãnh đạo thành phố Đà Nẵng.” Tướng Trần Văn Thanh bị cáo buộc có liên quan đến việc để lộ, không ngăn chặn những thông tin được cho là “xấu” về lãnh đạo Đà Nẵng. Khi ấy có những tuyến đường, con hẻm ở Đà Nẵng xuất hiện truyền đơn tố cáo ông Thanh tham nhũng đất đai, về dự án cầu quay sông Hàn.
Phiên xử diễn ra trong bối cảnh, tướng Thanh đang mắc bệnh hiểm nghèo, phải điều trị dài ngày tại bệnh viện 103 (Hà Nội), và Nguyễn Bá Thanh gần như đã nắm toàn bộ quyền lực tại Đà Nẵng. Cựu tù nhân lương tâm, tiến sĩ luật Cù Huy Hà Vũ (hiện đang tị nạn ở Hoa Kỳ) là người bào chữa pháp lý cho tướng Thanh, sau này chia sẻ, thân chủ của ông bị đưa vào tòa trên cáng cứu thương, trong tình trạng nguy kịch, nằm bất động, phải thở bằng máy, truyền dịch… gây chấn động dư luận, trái với nguyên tắc nhân đạo tố tụng, tàn nhẫn, phi nhân tính, vi phạm nhân quyền. Cuối cùng, tướng Thanh bị hội đồng xét xử tuyên bản án 18 tháng tù treo, một bản án để lại vết nhơ cho nền tư pháp Việt Nam.
Nguyễn Bá Thanh còn được nhắc đến với “cặp bài trùng” cùng Phan Văn Anh Vũ (tức Vũ “nhôm”), cán bộ nắm quyền cấu kết phe nhóm lợi ích để thâu tóm đất đai, dự án, nhà công sản. Dưới thời ông Thanh nắm quyền bí thư Thành ủy, hàng loạt khu đất vàng, nhà công sản tại trung tâm Đà Nẵng được bán với giá rẻ, không qua đấu giá rơi vào tay Vũ “nhôm” và doanh nghiệp “sân sau.” Năm 2020, trong vụ án Vũ “nhôm” tòa án cấp cao từng nói Đà Nẵng thời Nguyễn Bá Thanh là “thiên đường cho các nhóm lợi ích thâu tóm đất công.” Hàng loạt thân tín, thuộc cấp của ông Thanh thời ấy như Trần Văn Minh, Văn Hữu Chiến cùng nhiều cán bộ địa phương bị bỏ tù do liên quan đến sai phạm đất đai.
Nhiều dự án ở Đà Nẵng như dự án đường ven biển Liên Chiểu-Thuận Phước, dự án Khu Công Nghiệp Phước Lý (sau khi lấy đất của dân xong là chuyển đổi quy hoạch thành khu dân cư phân lô bán nền), dự án khu sinh thái vịnh Mân Quang… lập ra vào thời ông Thanh bị người dân khiếu kiện lâu dài vì giải tỏa đền bù không thỏa đáng.
Năm 2012, Thanh Tra Chính Phủ CSVN công bố kết luận về quản lý đất đai tại Đà Nẵng giai đoạn 2003–2011, chỉ rõ: nhà cầm quyền Đà Nẵng đã bán hơn 1,000 lô đất và 1,400 căn hộ chung cư, cùng hàng chục nhà công sản với giá thấp hơn thị trường, không qua đấu giá, gây thất thoát cho ngân sách hàng chục ngàn tỷ đồng. Thời kỳ này, ông Nguyễn Bá Thanh là bí thư Thành Ủy, đồng thời giữ vai trò trưởng ban cán sự Đảng tại UBND thành phố nên có ảnh hưởng trực tiếp đến mọi quyết sách lớn về đất đai. Kết luận của Thanh Tra Chính Phủ trùng khớp với những tố cáo của tướng công an Trần Văn Thanh trước đó.
Dù có kết luận sai phạm, nhưng sau đó Nguyễn Bá Thanh không bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Ngược lại, năm 2013, ông được điều ra Hà Nội, giữ chức trưởng Ban Nội Chính Trung Ương. Một động thái mà giới quan sát cho rằng, ông Thanh ra Hà Nội là theo sự sắp xếp của ông Nguyễn Phú Trọng (lúc bấy giờ là Tổng Bí Thư) nhằm khắc chế ông Nguyễn Tấn Dũng (lúc bấy giờ là thủ tướng). Vài tháng sau, ông Thanh là một trong năm người ứng cử vào ủy viên Bộ Chính Trị.
Tại Đà Nẵng, tin đồn lan truyền rầm rộ thông tin: Bên trong nội bộ Đảng được Tổng Trọng hậu thuẫn, bên ngoài Vũ “nhôm” rải tiền lo lót quan lộ, cộng với uy tín ảnh hưởng chính trị tại địa phương nên ông Thanh sẽ đắc cử. Thế nhưng, kết quả ông Thanh thất bại.
Trở lại câu chuyện đất đai tại Đà Nẵng, nó trở thành “cơn sốt” khi người dân mất đất ở trung tâm bị đẩy đi vùng xa, mua lại những lô đất với giá cao gấp mấy lần. Người dân phẫn nộ kéo ra Trung Ương khiếu kiện. Không ít dân oan ở Đà Nẵng từng chia sẻ, có lần họ xuống cơ quan hành chính thành phố gặp đích thân ông Nguyễn Bá Thanh trình bày khiếu kiện thì nhận câu trả lời lạnh lùng: “Xin thì ‘cho,’ còn Kiện thì về ‘more’” (tức là về số 0). Từ đó mới có câu nói “Trời của Thanh, Đất của Thanh, con chim trên cành cũng của Thanh.”
Các tờ báo lớn như báo Đà Nẵng, báo Công An Đà Nẵng, đài Phát thanh- Truyền hình Đà Nẵng hoặc các tờ báo có văn phòng đại diện tại Đà Nẵng như Thanh Niên, Tuổi Trẻ… thời ấy hầu hết đều đưa tin tức, phóng sự, bình luận khen ngợi, tung hô vai trò và hình ảnh của Nguyễn Bá Thanh, tô vẽ hình tượng “quan phụ mẫu lo cho dân,” người hùng Đà Nẵng “dám nói, dám làm,” trong khi những bất công như giải tỏa trắng, cưỡng chế đất đai, ưu ái nhóm lợi ích lại ít khi được phản ánh.
Nguyễn Bá Thanh mất vào năm 2015, dù không bị khởi tố nhưng dư luận cho rằng nếu còn sống, ông khó thoát khỏi vòng tố tụng trong đại án Vũ “nhôm.” Ông từng nổi tiếng với khẩu hiệu “làm quan phải biết lo cho dân,” nhưng Đà Nẵng dưới thời ông, tài nguyên đất đai rơi vào tay nhóm lợi ích khá nhiều. Làm “vua” ở Đà Nẵng hơn 15 năm, hình tượng Nguyễn Bá Thanh dần hiện rõ không còn là vị lãnh đạo liêm chính, mà là biểu tượng của đại tham nhũng, chuyên quyền.
The post Nguyễn Bá Thanh: ‘Người hùng’ thành đại tham nhũng appeared first on Saigon Nhỏ.
